Zwieńczeniem cyklu wydarzeń kulturalnych inaugurujących polską prezydencję w Unii Europejskiej będzie premiera "Króla Rogera" Karola Szymanowskiego w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej w piątek 1 lipca. Operę Szymanowskiego reżyseruje Brytyjczyk David Pountney.
Akcja "Króla Rogera" rozgrywa się w XII wieku w królestwie Sycylii pod rządami króla Rogera II z dynastii Normanów. Libretto do opery napisał kuzyn kompozytora Jarosław Iwaszkiewicz.
Uważany przez niektórych za opus magnum Karola Szymanowskiego "Król Roger" został napisany w okresie szczególnej fascynacji kompozytora starożytnością, Orientem i kulturą basenu Morza Śródziemnego. Bezpośrednim bodźcem do stworzenia dzieła była podjęta w 1911 roku podróż do Włoch. "Król Roger" jest drugą (po napisanej w 1913 roku "Hagith") i ostatnią operą Szymanowskiego.
Opera Szymanowskiego premierę miała 19 czerwca 1926 w Teatrze Wielkim w Warszawie. Reżyserował wtedy Adolf Popławski, a orkiestrę poprowadził Emil Młynarski. Ostatnio dzieło Szymanowskiego wystawiał na scenie Krzysztof Warlikowski, "Roger" tego artysty prezentowany był niedawno w Teatro Real w Madrycie.
Pokazywana teraz w Warszawie produkcja Davida Pountneya premierę miała w lipcu 2009 roku na festiwalu w Bregencji. Według Poutneya, "bogactwo partytury ma swoje źródło w fascynacji Szymanowskiego biznatyjską architekturą, jej bogactwem i pięknem". Reżyser podkreśla, że kiedy reżyseruje opery, kluczowe jest dla niego, żeby scenografia nie konkurowała z muzyką.
"Żeby uniknąć współzawodnictwa z bogactwem i witalnością muzyki Szymanowskiego, zdecydowaliśmy się w przedstawieniu posłużyć bardzo stonowanym i spokojnym językiem artystycznym".
Za główne cechy samego dzieła jak i scenografii, której autorem jest Raimund Bauer, Pountney uznaje niejednoznaczność, obecność ukrytych sensów i tajemniczość. "Szczególnie tajemnicze jest zakończenie opery. W zasadzie każdy może je interpretować inaczej" - podkreśla reżyser.
Na aurę tajemniczości i interpretacyjną otwartość opery zwracał też uwagę Tomasz Cyz w "Zeszytach Literackich":
"Co się właściwie dzieje? Dlaczego? Dlaczego nocą? Kim jest Roger? Pasterz? Kim jest Bóg? Skąd przychodzi? Jak wygląda? (…) Jaka to właściwie historia? Heretycka, bluźniercza? Inicjacyjna? Święta? Czym jest przemiana przestrzeni - z zamkniętej w otwartą? Jaka jest w tym wszystkim rola królewskiej małżonki, Roksany? Czego doświadcza w drugiej odsłonie Roger, że zrzuca królewski kostium i idzie za Pasterzem? A czego w ostatniej, że śpiewa wielki hymn do słońca? Dlaczego historyczny Roger? Skąd Sycylia? Skąd Dionizos? A Chrystus?"
Na niektóre z tych pytań z pewnością odpowie inscenizacja Davida Pountneya.
W obsadzie pokazywanego w Warszawie "Rogera" znaleźli się Scott Hendricks jako Król Roger, Olga Pasiecznik jako Roxanne, Karol Kozłowski (Idrisi), Will Hartmann (Pasterz), Mieczysław Milun (Archiereios) i Agnieszka Rehlis (Diakonissa). Orkiestra Opery Narodowej poprowadzi Jacek Kaspszyk.
Po premierze spektakl powtórzony zostanie w Warszawie 3 i 5 lipca. Na początku września produkcja pokazana zostanie w Belgii w teatrze La Monnaie w Brukseli w ramach Programu Kulturalnego Polskiej Prezydencji w Radzie UE. Życie i twórczość Karola Szymanowskiego należy do sztandarowych projektów Programu realizowanego podczas polskiego półrocza w Unii.
Premiera: 1 lipca 2011, Teatr Wielki - Opera Narodowa.
Projekt współorganizowany przez Instytut Adama Mickiewicza w ramach Zagranicznego Programu Kulturalnego Polskiej Prezydencji 2011