Emil Nolde, Max Ernst, Georg Grosz - to tylko niektórzy artyści wyklęci w hitlerowskim państwie. Do koncepcji proponowanej przez niemieckich współorganizatorów wystawy kuratorka Monika Rydiger dołączyła polski aneks.
W Trzeciej Rzeszy nie było miejsca dla hołdujących awangardzie malarzy, grafików, poetów, pisarzy i kompozytorów. "Polowanie na awangardę. Zakazana sztuka w Trzeciej Rzeszy" to pierwsza, nie tylko w Polsce, ekspozycja, która tak szeroko ukazuje zjawisko "sztuki wyklętej". Głównym zamysłem organizatorów wystawy jest pokazanie dzieł twórców prześladowanych przez niemieckich nazistów w latach 1933-1945.
W Międzynarodowym Centrum Kultury są prezentowane obrazy olejne, grafiki, rysunki, rzeźby, utwory literackie i muzyczne m.in. tak znanych twórców jak Carl Hofer, Leo Haas, Heinrich Maria Davringhausen, Emil Nolde, Max Ernst, Georg Grosz, Otto Freundlich, Else Lasker-Schüler, Max Pechstein, Oskar Schlemmer, Irmgard Keun, Thomas Mann, Anna Sehgers, Hanns Eisler i Kurt Weill.
Połączenie sztuki, literatury i muzyki obrazuje wagę zjawiska i uzmysławia, jak ogromny nacisk totalitarna władza kładła na to, by oczyścić całą ówczesną kulturę z wszelkich niezgodnych z nazistowską doktryną przejawów.
- Panowanie Trzeciej Rzeszy to czas, kiedy na ludzi polowano niczym na dzikie zwierzęta, poniżano ich, wypędzano i mordowano. Między nimi znaleźli się i artyści znani i ci niesłusznie dziś zapomniani. Reprezentowali wszystkie dziedziny sztuki. Z powodu stosowanych przez siebie nowoczesnych środków wyrazu, estetycznych wyborów czy politycznych poglądów nie odpowiadali estetycznemu i ideologicznemu ideałowi niemieckiego artysty - mówi niemiecka kuratorka wystawy Judith Schöenwiesner.
Przygotowany specjalnie na krakowską ekspozycję polski aneks pozwala zrozumieć związki kulturowe Niemiec i Polski w tak trudnym kontekście historycznym. Przypomina sylwetki polskich artystów, pisarzy i kompozytorów którzy w 1939 roku znaleźli się w zasięgu polityki kulturalnej hitlerowców. Wśród nich przypomniani są m.in. Jankiel Adler, Samuel Cygler, Karol Hiller, Władysław Strzemiński, Roman Kramsztyk, Jan Gotard, Tadeusz Pruszkowski, Jonasz Stern, Melchior Wańkowicz, Witold Hulewicz, Bruno Schulz, Tadeusz Kwiatkowski, Icchak Kacenelson, Józef Koffler, Artur Gold.
- Aneks polski zaledwie sygnalizuje problem. Spośród wielu - których machina nazistowskich restrykcji skazała na twórczy niebyt, wojenną tułaczkę czy wręcz śmierć - przypominamy tych najwybitniejszych i znanych. Kwestią bowiem naczelną w represjonowaniu polskich artystów była ich tożsamość narodowa, przynależność do elity intelektualnej kraju, która zgodnie z nazistowską doktryną wojenną przeznaczona została do fizycznego i duchowego wyniszczenia. Natomiast o tragicznych losach wybitnych polskich artystów pochodzenia żydowskiego przesądziło kryterium rasowe. Potępienie awangardowej ekspresji schodziło w tym przypadku na dalszy plan -opowiada Monika Rydiger.
Większość eksponatów pochodzi z nadreńskich kolekcji m.in.: LVR Landesmuseum w Bonn, Max Ernst Museum w Brühl, ze zbiorów prywatnych dr. Gerharda Schneidera w Olpe, Kunstmuseum Mülheim an der Ruhr, Fundacji na rzecz Sztuk Prześladowanych oraz zbiorów Kunstmuseum w Solingen, a także niemieckich archiwów i bibliotek oraz z polskich kolekcji: Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Okręgowego w Tarnowie, Muzeum Zagłębia w Będzinie, Muzeum Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie, Muzeum Śląskiego w Katowicach, Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym i zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie.
Wystawie towarzyszy obszerna, bogato ilustrowana publikacja, zawierająca teksty niemieckich i polskich historyków i historyków sztuki omawiające różne aspekty nazistowskiej polityki kulturalnej w latach 1933-1945.
Kuratorki: Judith Schöenwiesner i Monika Rydiger.
Otwarcie: 18 października 2011, godz. 18:00.
Wystawa czynna do 29 stycznia 2012.
Wydarzenie jest częścią programu Sezonu Kultury Nadrenii Północnej-Westfalii w Polsce Tam'Tam 2011/2012.
Międzynarodowe Centrum Kultury