10 lat Polski w Unii Europejskiej. Nowa przestrzeń dla kultury

 

Jeżeli chodzi o inwestycje w obszarze kultury, Polska siedem lat temu zajmowała ostatnie miejsce. W chwili obecnej jesteśmy na miejscu pierwszym - zarówno pod względem wydatków na ten cel, jak i procentowego wykonania przedsięwzięć w infrastrukturze kultury - podkreślał minister Bogdan Zdrojewski. Jak dodał, UE odmieniła infrastrukturę kultury, a najważniejszym beneficjentem tej "siedmioletniej tułaczki inwestycyjnej po Polsce" jest świat muzyki: oddane do użytku w całym kraju sale koncertowe, filharmonie, szkoły muzyczne.

To, co dla nas jest najbardziej satysfakcjonujące to fakt, że Polska na kulturę przeznaczyła ponad 100 procent środków, które nam przyznano siedem lat temu. Jak to możliwe? Po pierwsze korzystaliśmy z nich we właściwy sposób i w nagrodę za prawidłową realizację projektów otrzymaliśmy dodatkowe pieniądze z Krajowej Rezerwy Wykonania. Poza tym, także środki z Europejskiego Obszaru Gospodarczego wydaliśmy w sposób tak satysfakcjonujący, że przyznano nam kolejnych 60 mln euro - tłumaczył szef resortu kultury.

Co 6 euro pochodzące z funduszy strukturalnych na kulturę zostało wydane w Polsce. Na dofinansowanie projektów dotyczących ochrony zabytków oraz budowy i remontów filharmonii, oper, muzeów, bibliotek czy placówek szkolnictwa artystycznego z funduszy unijnych wydatkowano w sumie 4,8 mld zł. Pod względem wykorzystania środków na kulturę w latach 2007-2013 Polska stała się liderem wśród państw europejskich. O szczegółach Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdan Zdrojewski oraz Podsekretarz Stanu w MKiDN Monika Smoleń mówili podczas konferencji prasowej, która odbyła się 30 kwietnia br. w Teatrze Stanisławowskim  w Łazienkach Królewskich w Warszawie.

1 maja 2014 r. mija 10 lat odkąd Polska stała się pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej. Dzięki środkom unijnym możliwa była realizacja wielu ważnych inwestycji, obejmujących zachowanie i ochronę dziedzictwa kulturowego, ale również rozwój infrastruktury kultury i infrastruktury szkolnictwa artystycznego.

75 obiektów dziedzictwa kulturowego objętych wsparciem, 47 nowo wybudowanych lub wyremontowanych budynków instytucji kultury, 128 obiektów zapewniających dostęp dla osób niepełnosprawnych, 6 mln turystów rocznie podziwiających odrestaurowane zabytki, 2,9 mln odwiedzających rocznie dofinansowane muzea, teatry, filharmonie i biblioteki, 9 tys. zbiorów  poddanych konserwacji, 12 wirtualnych muzeów, filmotek, fonotek i cyfrowych bibliotek, 20 tys. uczniów i studentów kształcących się w 38 nowych lub odnowionych placówkach szkolnictwa artystycznego. To docelowe efekty wykorzystania funduszy europejskich w finansowanie inwestycji z zakresu kultury w Polsce.

W latach 2007-2013 Polska pod tym względem stała się liderem wśród państw europejskich. Nasz kraj dysponował największa pulą środków przeznaczoną na ten cel – aż co 6 euro pochodzące funduszy strukturalnych na kulturę było wydane w Polsce. W sumie, na dofinansowanie projektów ukierunkowanych na ochronę zabytków czy budowę i rozbudowę filharmonii, oper, muzeów, bibliotek, centrów kultury czy placówek szkolnictwa artystycznego wydatkowano 4,8 mld zł z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

• W ramach XI Priorytetu Kultura i dziedzictwo kulturowe Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013, którego operatorem jest Ministerstwo Kultury
  i Dziedzictwa Narodowego, dofinansowanie otrzymało 79 projektów. Ich łączna wartość to 3,96 mld zł (w tym ze środków europejskich -  2,3 mld zł).

Do tej pory do użytkowania  oddano 45 obiektów; w tym roku - siedzibę Filharmonii Śląskiej w Katowicach, a wcześniej m.in. Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie, sale koncertowe w Akademiach Muzycznych we Wrocławiu i w Łodzi, Teatr Muzyczny Capitol we Wrocławiu, zrewitalizowany zespół pałacowo - ogrodowy w Wilanowie, Europejski Ośrodek Praktyk Teatralnych Gardzienice, Centrum Kultury w klasztorze powizytkowskim w Lublinie, Bibliotekę Raczyńskich
w Poznaniu, Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej w Krakowie, Szkołę Muzyczną w Sosnowcu, odnowioną elewację Zamku Królewskiego w Warszawie, Europejskie Centrum Muzyki w Lusławicach oraz dziedziniec na Wawelu.

Wykaz realizowanych projektów znajduje się na stronie: www.poiis.mkidn.gov.pl

W ramach POIiŚ 2014-2020, którego alokacja wynosi 497 mln euro (ok. 2 mld zł), przewidziane są działania w zakresie ochrony zabytków (renowacja zabytków nieruchomych wraz z otoczeniem, konserwacja zabytków ruchomych i ich digitalizacji) oraz rozwoju zasobów kultury (zwiększenie dostępu do zasobów kultury, poprawa jakości funkcjonowania instytucji kultury, szkół i uczelni artystycznych).

Dodatkowo, w latach 2014-2020 realizowany będzie projekt termomodernizacyjny dotyczący 156 szkół artystycznych (w sumie: 218 budynków), tj. ok. 60% wszystkich szkół podległych MKiDN. Cały projekt (łącznie z przygotowaniem dokumentacji technicznej jeszcze w perspektywie finansowej na lata 2007-2013) szacowany jest na kwotę 371 mln zł.

MECHANIZM FINANSOWY EOG ORAZ NORWESKI MECHANIZM FINANSOWY

Do roku 2009 Polska na projekty z zakresu kultury uzyskała prawie 400 mln zł, z czego w ramach:

• Priorytetu Ochrona kulturowego dziedzictwa europejskiego - 350 mln euro - na projekty inwestycyjne.

Zrealizowano 34 projekty, które dotyczą ważnych dla polskiej kultury i mających ponadregionalny zasięg obiektów rozmieszczonych na terenie całego kraju. Są to m.in. kompleksowe inwestycje dotyczące zabytków ujętych na Liście światowego dziedzictwa UNESCO (np. fortyfikacje Zamościa, Sukiennice w Krakowie, piwnice staromiejskie w Warszawie) czy projekty dotyczące Pomników Historii Prezydenta RP (np. Muzeum – Pałac w Wilanowie). Środki pochodzące z Mechanizmów Finansowych wsparły również budowę nowoczesnej infrastruktury (np. utworzenie Europejskiego Centrum Bajki ) oraz renowację i digitalizację zabytkowych księgozbiorów (cieszyńskie dziedzictwo piśmiennicze ).

•  Funduszu Wymiany Kulturalnej - 38 mln zł - na przedsięwzięcia kulturalne.

Zrealizowano 72 projekty ze sfery kultury w ramach 4 obszarów priorytetowych: muzyki i sztuk scenicznych, sztuk plastycznych i wizualnych, dziedzictwa kulturowego oraz literatury i archiwów. Dofinansowanie uzyskać mogły projekty realizowane wspólnie z instytucjami z Państw – Darczyńców, dotyczące organizacji wydarzeń artystycznych, współpracy oraz wymiany artystów, współpracy szkół i uczelni artystycznych, współpracy ekspertów z obszaru dziedzictwa kulturowego, a także współpracy międzyinstytucjonalnej instytucji kultury i archiwów. W ramach zrealizowanych projektów łącznie odbyło się ponad 700 wydarzeń kulturalnych, w których udział wzięło ponad 2,2 tys. artystów, a liczba widzów przekroczyła 500 tys. Projekty realizowane były na terenie Polski oraz Norwegii, Islandii i Liechtensteinu.

Z kolei w ramach nowej perspektywy finansowej (do roku 2016) Polska dysponuje alokacją 320 mln zł, z czego:

• W ramach Programu Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego dofinansowanie o łącznej wartości  ponad 275, 2 mln zł uzyskało 18 projektów, m.in. Nowy Teatr w Warszawie, Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum - Zamek w Łańcucie i Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu
• W ramach Programu Promowanie różnorodności kulturowej i artystycznej dofinansowanie otrzymały 53 projekty na kwotę prawie 41 mln zł.

Informację o programie można znaleźć na stronie internetowej: www.eog2016.mkidn.gov.pl

Galeria zdjęć

Biuletyn MKiDN - wydanie specjalne - maj 2014

Prezentacja "Fundusze dla kultury. 10 lat Polski w Unii Europejskiej"

 

powrót