Conrad wrócił do Berdyczowa. Muzeum pisarza w rodzinnym mieście

fot. z archiwum Departamentu Dziedzictwa Kulturowego MKiDN, autor: Adam Orlewicz

Dobra wiadomość dla conradystów i wielbicieli prozy Josepha Conrada, ale także tych, których wakacyjny szlak zawiedzie na Ukrainę. W Berdyczowie otwarto wystawę główną Muzeum Josepha Conrada-Korzeniowskiego.

Scenariusz wystawy głównej i projekt plastyczny ekspozycji dla muzeum pisarza przygotowali specjaliści z Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie i Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Efekt ich prac trafił do Berdyczowa w listopadzie 2013 r. jednak ze względu na sytuację na Ukrainie, otwarcie wystawy głównej stało się możliwe dopiero 28 czerwca 2015 r. podczas Dni Miasta i Dni Kultury Polskiej w Berdyczowie.

Trudne dzieciństwo, „lata morskie”, twórczość

Wystawa w Muzeum Josepha Conrada-Korzeniowskiego została podzielona na trzy części. Część pierwsza ekspozycji obejmuje lata 1857-1874: od wczesnego dzieciństwa Konrada Korzeniowskiego na ziemi ukraińskiej, poprzez trudny los dziecka towarzyszącego na zesłaniu rodzicom skazanym przez carskie władze za działalność niepodległościową i egzystencję sieroty pod opieką krewnych, po wyjazd z Krakowa do Marsylii – „na morze”.

Druga część ekspozycji prezentuje dwadzieścia „morskich lat” Konrada Korzeniowskiego – czas między rokiem 1874, gdy jego portem macierzystym stała się Marsylia a rokiem 1894, gdy ostatecznie zszedł na ląd, mając patent kapitana brytyjskiej marynarki handlowej.

Część trzecia ekspozycji przywołuje trzy dziesięciolecia pracy pisarskiej i życia prywatnego Josepha Conrada – lata 1894-1924. Conrad w swojej twórczości czerpał z doświadczeń morskich podróży, które były tłem dla rozważań psychologiczno-moralnych. Spośród wielu jego dzieł, do najsłynniejszych należą: powieści: „Smuga cienia”, „Lord Jim” oraz opowiadania: „Jądro ciemności” i „Młodość”.

Muzeum w miejscu urodzenia

Joseph Conrad, właściwie Józef Teodor Konrad Korzeniowski, przyszedł na świat w Berdyczowie w 1857 r. Stąd pomysł utworzenia tam muzeum pisarza - unikalnej placówki o znaczeniu międzynarodowym. Inicjatorem jej powstania był prof. Zdzisław Najder - światowej sławy badacz, edytor twórczości Conrada i autor jego biografii. Prof. Najder od 1994 r. jest prezesem Polskiego Towarzystwa Conradowskiego.

Zabiegi o utworzenie placówki ruszyły w połowie lat 90. XX w. a pomysł zyskał aprobatę władz ukraińskich w Kijowie, polskiego ministerstwa kultury oraz Ambasady Wielkiej Brytanii w Kijowie. Prace związane z powstaniem muzeum finansowało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Muzeum mieści się w budynku klasztornym na terenie Sanktuarium Matki Bożej Berdyczowskiej (Szkaplerznej). Ojcowie Karmelici Bosi zobowiązali się do nieodpłatnego udostepnienia odpowiednich pomieszczeń Sanktuarium na potrzeby instytucji.

Pierwotnie uroczystości otwarcia planowano w 1999 r., w 75 rocznicę śmierci pisarza, jednak inauguracja Muzeum Josepha Conrada–Korzeniowskiego (jeszcze bez wystawy głównej) odbyła się dopiero 3 grudnia 2008 r.

 „Gdy słyszę, jak nazywają mnie największym prozaikiem epoki, zasłaniam twarz zawstydzony. Nonsens! To nie ja nim byłem; był nim Joseph Conrad, o czym powinno się wiedzieć.”
Tomasz Mann

Autorzy wystawy: scenariusz: Elżbieta Szymańska, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie; projekt plastyczny: Adam Orlewicz; konsultacja naukowa prof. Zdzisław Najder.