Debata: prawo do kultury w europejskiej konwencji?

 

Wpisanie prawa do kultury do Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka zwróci uwagę na fakt, że jest to „podstawowe, niezbędne i pierwsze, czego potrzebuje człowiek” – przekonywała Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Małgorzata Omilanowska podczas debaty poświęconej projektowi "Prawo do kultury". Jego celem jest wypracowanie stanowiska dotyczącego dostępności i udziału w kulturze Europejczyków w dobie internetu i cyfryzacji zasobów kulturowych.

Debata, współorganizowana przez sejmową Komisję Kultury i Środków Przekazu, Narodowe Centrum Kultury oraz "Dziennik Gazetę Prawną", odbyła się w czwartek (24 września br.) w Sali Kolumnowej Sejmu. Moderatorem była przewodnicząca Sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu Iwona Śledzińska-Katarasińska. Paneliści – obok minister kultury – to: Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar, prezydent Wrocławia Rafał Dutkiewicz, dyrektor Narodowego Centrum Kultury Krzysztof Dudek oraz zastępca redaktora naczelnego "Dziennika Gazety Prawnej" Paweł Nowacki.

W debacie uczestniczyli też parlamentarzyści, przedstawiciele świata kultury oraz samorządów prowadzących gminne i miejskie ośrodki kultury.

„Kultura podstawą funkcjonowania społeczeństwa”

Narodowe Centrum Kultury i miasto Wrocław chcą wpisania prawa do kultury do Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka. Propozycję tę poparła minister kultury. Małgorzata Omilanowska przypomniała, że kultura w prawie UE traktowana była raczej jako sprawa pozostawiana ustaleniom wewnątrznarodowym. Przez pierwsze 10 lat swojego istnienia UE w ogóle nie zajmowała się kulturą.

- Prawo do kultury to pojęcie, które oznacza zarówno narzucenie władzy obowiązku znoszenia barier w dostępie do kultury, ale także skupienia środków finansowych na budowaniu środowiska twórców i oferty kulturalnej, i wreszcie uświadomienie społeczeństwu, że to prawo jest podstawowe i niezbywalne, ergo z punktu widzenia społecznego - niezbędne. Jeżeli pozwolimy sobie na traktowanie kultury jako rozrywki czy sposobu na spędzanie czasu wolnego, to od razu jesteśmy zepchnięci na margines jakiejkolwiek debaty - mówiła minister Omilanowska.

- Kultura stanowi podstawę funkcjonowania nowoczesnego społeczeństwa i to zarówno budowania jego spójności, rozumienia wszystkich - i etycznych i filozoficznych - zasad rządzących światem. (...) Ci, którzy uczestniczą w kulturze, mają wyrobione w znacznie większym stopniu niż ci, którzy w niej nie uczestniczą, takie cechy jak kreatywność, twórcze myślenie, otwartość na nowe idee - słowem wszystko to, co czyni z obywatela nie tylko uczestnika kultury i inteligentnego odbiorcę spektakli teatralnych, ale przede wszystkim w jego miejscu pracy i otoczeniu społecznym - lepszego człowieka - mówiła Małgorzata Omilanowska.

W tym kontekście Małgorzata Omilanowska wskazała na wdrażany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego program Kultura Dostępna. Ma on służyć niwelowaniu barier kompetencyjnych i finansowych, szczególnie dla grup narażonych na wykluczenie. Minister przypomniała też, że w najbliższym czasie w ramach tego programu MKiDN organizuje weekend seniora z kulturą. Kolejna już edycja tej akcji - pod hasłem: „Pierwszy weekend jesieni, weekendem seniora z kulturą" - odbędzie się 26-27  września br. (sobota-niedziela). W tych dniach seniorzy będą mogli bezpłatnie lub za symboliczną opłatą skorzystać z bogatej oferty kin, teatrów, oper, filharmonii, muzeów, galerii i domów kultury.

"Prawo do kultury" wpisane do Konwencji?

Projekt "Prawo do kultury" jest wspólnym przedsięwzięciem Narodowego Centrum Kultury i miasta Wrocławia jako Europejskiej Stolicy Kultury 2016. Jego celem jest wypracowanie stanowiska dotyczącego dostępności i partycypacji w kulturze Europejczyków, a konkretnie wprowadzenia stosownych zapisów w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 roku. Zapisano w niej prawo do wolności słowa, prawo do nauki czy prawo do wolności i bezpieczeństwa, ale zapisu o prawie do kultury nie ma w tym dokumencie.

Stojąc na stanowisku archaiczności Konwencji, autorzy projektu chcą zainicjować międzynarodową dyskusję na temat przypisania "Prawu do kultury" struktury normatywnej, określającej obowiązki podmiotów zobligowanych do ochrony kultury i jej zabezpieczenia oraz określenia powinności państwa w zakresie polityki kulturalnej, w tym edukacji i dostępności kultury.

Projekt "Prawo do kultury", może stać się pretekstem do wywołania ponadnarodowej, interdyscyplinarnej debaty z udziałem ekspertów krajowych i zagranicznych, o szansach kultury jako motoru przemian polityczno-gospodarczych.

Debata odbyła się pod szyldem "Dziennika Gazety Prawnej" w ramach cyklu debat poświęconych istotnym zagadnieniom z pogranicza prawa, polityki i ekonomii. W ramach projektu "Prawo do Kultury" dziennik planuje publikację na swoich łamach serii artykułów oraz zamieszczenia videorelacji z czwartkowego wydarzenia na stronie internetowej.

powrót