Działania MKiDN na rzecz ochrony zabytków

Ponad 1,4 miliarda złotych przeznaczyło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego na prace konserwatorskie przy zabytkach w latach 2007–2013. W przyszłym roku powstanie Lista Skarbów Dziedzictwa. O najważniejszych działaniach MKiDN na rzecz ochrony zabytków mówili szef resortu Bogdan Zdrojewski, Sekretarz Stanu i  Generalny Konserwator Zabytków Piotr Żuchowski oraz dyrektor Departamentu Ochrony Zabytków Jacek Dąbrowski. Konferencja prasowa na ten temat odbyła się 2 lipca br. w Warszawie.

„W ciągu ostatnich lat mieliśmy absolutnie rekordowe nakłady na zabytki, pochodzące z puli środków finansowych, będących w dyspozycji resortu kultury" - ocenił minister Bogdan Zdrojewski. Zwrócił uwagę, że dofinansowanie prac konserwatorskich dotyczyło wszelkiego rodzaju zabytków. "Finansowaliśmy prace przy budynkach o bardzo różnych konstrukcjach i różne ich rodzaje, w tym gmachy świeckie, ale też - sakralne, a więc zamki, mury obronne, twierdze, cerkwie i kościoły. Ilość obiektów sakralnych objętych opieką jest, mniej więcej, taka sama jak różnego rodzaju obiektów świeckich" - wyjaśnił minister.

W latach 2007–2013 na prace konserwatorskie przy zabytkach MKiDN przeznaczyło ponad 1,4 miliarda złotych. Pracom restauratorskim i adaptacjom zabytków do nowych funkcji kulturalnych poddano prawie 2600 obiektów.

W ramach Programu Dziedzictwo Kulturowe, Priorytet Ochrona zabytków z budżetu MKiDN wydatkowano  562,9 mln zł. Dzięki udzielonemu przez resort dofinansowaniu w latach 2007–2013 na prace konserwatorskie beneficjenci wydatkowali kolejne 335 mln złotych. Założeniem systemu jest dofinansowywanie kompleksowych prac konserwatorskich oraz zabezpieczających  – głównie wyposażanie drewnianych obiektów w systemy sygnalizacji pożaru, a w szczególnych przypadkach w systemy gaśnicze ( kościoły i cerkwie wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO).

Priorytet Ochrona zabytków w latach 2007–2013 to: ponad 12 tys. rozpatrzonych wniosków o udzielenie dotacji, 2,5 tys. zawartych umów o dotację, ponad 560 mln złotych przeznaczonych na prace konserwatorskie przy zabytkach, ok. 40 tys. przygotowanych i przesłanych pism i dokumentów,   tysiące ocalonych od zniszczenia i degradacji zabytków, nieodnawialnych zasobów dziedzictwa kulturowego.

Jak zauważył dyrektor DOZ Jacek Dąbrowski, dzięki szybkiemu i sprawnemu systemowi dotacji, resort ma możliwość działania w trybie interwencyjnym, w sytuacjach gdy zabytki dotykają jakieś katastrofy - pożar lub katastrofa budowlana. W takich sytuacjach ministerstwo działa w trybie wieloletnim. "Przez kilka lat udzielamy wsparcia finansowego na intensywne, kompleksowe prace konserwatorskie" – podkreślał dyrektor Dąbrowski.

Ochrona zabytków możliwa jest również dzięki środkom europejskim. W ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego  i Norweskiego Mechanizmu Finansowego w okresie 2006–2012 zrealizowano  31 projektów na łączną kwotę dofinansowania ok. 300 mln zł.  Natomiast dzięki POIiŚ Priorytet XI Kultura i dziedzictwo kulturowe, Działanie 11.1. Ochrona, zachowanie i efektywne wykorzystanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym zrealizowano lub jest realizowanych 28 projektów na łączną kwotę dofinansowania ok. 544 mln złotych.

Szczegóły w załączonej prezentacji:

Najwybitniejsze zabytki ruchome, które powinny podlegać wyjątkowej formie ochrony - jak np. obraz "Dama z gronostajem" - będą wpisywane na Listę Skarbów Dziedzictwa, która ma funkcjonować od 2014 r. - poinformował wiceminister kultury i Generalny Konserwator Zabytków Piotr Żuchowski.

Podkreślił, że w Polsce od lat trwa debata na temat potrzeby stworzenia szczególnej formy ochrony dla najbardziej wartościowych zabytków ruchomych. Jak tłumaczył, zabytki nieruchome mogą być wpisywane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO bądź listę Pomników Historii, natomiast zabytki ruchome nie były do tej pory objęte taką formą ochrony- stąd pomysł stworzenia Listy Skarbów Dziedzictwa. "To będzie nowa, nigdy wcześniej w Polsce niefunkcjonująca, forma ochrony konserwatorskiej. Znajdą się na niej obiekty ruchome, które ze względu na swoją wartość artystyczną, ale też - wartość historyczną, powinny podlegać wyjątkowej ochronie" - wyjaśnił minister Żuchowski. Jego zdaniem, obiekty, które z pewnością zasługują na wpis to "Dama z gronostajem" Leonarda da Vinci, Ołtarz Wita Stwosza w Krakowie – ołtarz Zaśnięcia NMP, Sąd Ostateczny – tryptyk Hansa Memlinga, szczerbiec – miecz koronacyjny królów Polski oraz "Bitwa pod Grunwaldem" Jana Matejki. O wpisie na Listę Skarbów Dziedzictwa będzie decydował Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego - z urzędu lub na wniosek właściciela obiektu.

Aby lista powstała, trzeba będzie znowelizować dwie ustawy - o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz ustawę o muzeach. "Wierzę, że od 1 stycznia 2014 roku ta nowa forma ochrony w pełni będzie funkcjonować" - powiedział minister Żuchowski.

powrót