Łukasz Baksik "Macewy codziennego użytku" Warszawa, CSW Zamek Ujazdowski, 28 października - 28 listopada 2010
Od kilku lat Łukasz Baksik fotografuje macewy - żydowskie nagrobki ozdobione symbolami i inskrypcjami. Pokazuje także jaki "użytek" zrobili z nich po wojnie Polacy.
Macewy niosą ze sobą informacje o życiu konkretnych ludzi, rodzin, całych sztetli. Ile ich było przed wojną na 1200 cmentarzach żydowskich w Polsce trudno dziś policzyć. Może kilkaset tysięcy, może kilka milionów.
Ponad czterysta cmentarzy żydowskich nie przetrwało. Zostały zagospodarowane na osiedla, boiska, wysypiska śmieci czy kopalnię piasku.
W czasie wojny niemieccy okupanci brukowali macewami podwórka zajmowanych przez siebie budynków, utwardzali drogi, stawiali z nich mury. Tę tradycję kontynuowali po wojnie Polacy. Macewami wyłożyli basen przeciwpożarowy, nasyp kolejowy, brzeg rzeki. Budowali z nich piece, podłogi, krawężniki. W polskich wioskach można znaleźć setki kół szlifierskich zrobionych z macew. Ciągle widać na nich hebrajskie napisy.
- Śledzę losy żydowskich nagrobków - mówi Łukasz Baksik. - W centrum małego miasteczka odnajduję sąsiadujące z komendą policji, strażą pożarną i kościołem gospodarstwo z oborą zbudowaną z macew. Trafiam na katolickie płyty nagrobne, z których ktoś zapomniał zetrzeć hebrajskie litery. Rozmawiam z ludźmi, którzy - świadomi tego, co mają na swoich podwórkach - nie widzą w tym nic niestosownego. Odkrywam historię rodziny rozproszonej po świecie, której jedna macewa pomogła odnaleźć się pięćdziesiąt lat po Holokauście.
- "Macewy codziennego użytku" to początek wielkiego projektu - dodaje fotograf. - Chcę odzyskać macewy i przenieść je z powrotem tam gdzie ich miejsce - na cmentarze żydowskie. Wiele z nich będzie wymagało wcześniejszego uporządkowania.
Łukasz Baksik urodził się w 1975 roku. Interesuje go głównie fotografia dokumentalna. We wszystkich jego dotychczasowych projektach, jak "Drugie danie po polsku", "Zamawiam piwo" lub "Ludzie placu Nowego", niezwykle ważny był ich aspekt społeczny. Od wielu lat dokumentuje cmentarze żydowskie w Polsce.
Kuratorka: Ewa Toniak.
Aranżacja wystawy: Małgorzata Szczęśniak.
Konsultacja merytoryczna: Prof. Joanna Tokarska-Bakir.
Otwarcie: 28 października 2010, godz. 19:00.
Wystawa czynna do 28 listopada 2010.
Wystawie towarzyszy debata zatytułowana "Macewy codziennego użytku?" (CSW, 9 listopada, godz. 20:00). Dyskusję, w 72. rocznicę Nocy Kryształowej, z udziałem artystów: Łukasza Baksika, Mikołaja Grynberga i Wojciecha Wilczyka, poprowadzi prof. Joanna Tokarska-Bakir.