MKiDN wspiera digitalizację polskiego dziedzictwa kulturowego

Trwa drugi rok realizacji priorytetu „Digitalizacja”, będącego częścią Programu Wieloletniego Kultura +.  W latach 2011-2015 przeznaczono na niego 120 mln zł. Dzięki temu cyfrowe zasoby polskiego dziedzictwa kulturowego będą łatwiej dostępne w internecie.

MKiDN wspierało digitalizację już wcześniej -  od roku 2007 działo się to w ramach Programów Ministra.  Celem było dofinansowanie procesu digitalizacji dziedzictwa kulturowego, infrastruktury niezbędnej do jej prowadzenia oraz tworzenie wirtualnych bibliotek i muzeów.  Budżet priorytetu „Tworzenie zasobów cyfrowych dziedzictwa kulturowego” wynosił w 2007 r.  2 mln zł,  w 2008 r.  2 mln zł, w 2009 r. – 10 mln zł.  W 2010 r. uruchomiono odrębny Program „Zasoby cyfrowe” z budżetem wynoszącym 20 mln zł. Był on skierowany do państwowych i samorządowych instytucji kultury, organizacji pozarządowych, kościołów i związków wyznaniowych, Archiwów Państwowych oraz podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w sferze kultury. W jego ramach dofinansowano ponad 100 projektów.

Od 2009 r. na mocy decyzji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego zadania digitalizacyjne prowadzą Centra Kompetencji: Biblioteka Narodowa (materiały biblioteczne), Narodowy Instytut Dziedzictwa  (zabytki), Narodowy Instytut Audiowizualny (materiały audiowizualne) i Narodowe Archiwum Cyfrowe (materiały archiwalne). Ponadto Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów prowadzi prace w zakresie digitalizacji muzealiów. Instytucje te wdrażają zmiany technologiczne dotyczące digitalizacji i przechowywania danych cyfrowych, koordynują ich gromadzenie i przechowywanie, edukują  kadry instytucji kultury prowadzących digitalizację oraz udostępniają i  promują  zasoby cyfrowe.

W  roku 2011, kiedy uruchomiono PW Kultura+ priorytet „Digitalizacja”, którego operatorem jest Narodowy Instytut Audiowizualny , 14, 5 mln zł dofinansowania otrzymało 39 instytucji. Były to archiwa państwowe,  instytucje filmowe oraz państwowe i samorządowe instytucji kultury. Powstało 19 pracowni digitalizacyjnych, wykonano  2, 7 mln skanów (160 tys. udostępniono w internecie),  zdigitalizowano  ponad 62 tys. obiektów i 30,9 godzin materiałów audiowizualnych.

NInA prowadzi też własny program „Dziedzictwo cyfrowe”, w ramach którego dofinansowano 19 projektów na łączną kwotę 1,9 mln zł.  Ponadto – digitalizuje zasoby mediów publicznych. Na liście utworów znajdują się dokumenty, audycje edukacyjne, przedstawienia Teatrów Telewizji, animacje i fabuły oraz blisko 1000 audycji radiowych.

W zbiorach Biblioteki Narodowej znajduje się obecnie ponad 85 tys. zdigitalizowanych obiektów. Do największych realizowanych przez nią projektów  należy Europeana, w której dostępne są zasoby Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona. Uruchomiona w 2006 r. cBNPolona udostępnia obecnie ponad 38 tys. obiektów w postaci cyfrowej. Są to najważniejsze wydania tekstów literackich i naukowych, dokumenty historyczne, czasopisma, grafika, fotografie, rysunki, druki i rękopisy muzyczne oraz mapy pochodzące ze zbiorów BN.  W 2011 roku POLONA zanotowała na swojej stronie ponad 470 tys.  wizyt.

Serwis zbiorów fotograficznych Narodowego Archiwum Cyfrowego audiovis.nac.gov.pl zawiera obecnie 163 tysiące fotografii datowanych od lat 70-tych XIX wieku do czasów współczesnych. NAC digitalizuje, opracowuje i udostępnia w sieci ok. 30 tysięcy zdjęć rocznie. W 2011 roku serwis zanotował ponad 10 mln odsłon.

Serwis Szukajwarchiwach.pl liczy ponad 3 miliony skanów dokumentów z 4 archiwów państwowych i ich oddziałów oraz  archiwum Instytutu Hoovera. Wkrótce pojawią się w nim kolejne dokumenty - dzięki wdrożeniu Zintegrowanego Systemu Informacji Archiwalnej (ZoSIA) m.in. w Muzeum Narodowym w Krakowie, Muzeum na Majdanku i Muzeum Zamoyskich w Kozłówce.  NAC dodaje do serwisu ok. 1 miliona stron dokumentów archiwalnych rocznie. W 2011 r. odnotował on 6, 8 mln odsłon.

Strategia działania Narodowego Instytutu Dziedzictwa zakłada odejście od dotychczasowego, pasywnego modelu administrowania zabytkami na rzecz aktywnego zarządzania dziedzictwem. W związku z tym sens digitalizacji idzie w parze z udostępnianiem tych treści jak najszerszemu gronu użytkowników w formie bezpłatnych serwisów internetowych. W tym celu opracowano koncepcję stworzenia platformy integrującej dane dotyczące zabytków (m.in. modele 3D) z danymi mapowymi. Dzięki przystąpieniu w 2010 r. do europejskiego programu CARARE będą one promowały polskie dziedzictwo za pośrednictwem platformy internetowej Europeana. Udział w projekcie zakłada wykonanie 22 prezentacyjnych modeli 3D obiektów zabytkowych z terenu Polski. Odnośnie cyfryzacji muzealiów z NID-em współpracuje Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, który przygotowuje  standardy i procedury wspierające procesy digitalizacyjne w muzeach.

Centralnym punktem dostępowym do zbiorów i usług danych przestrzennych obejmujących  informacje o zabytkach nieruchomych jest uruchomiony w listopadzie 2011 r.  Geoportal MKiDN .

Digitalizacja zasobów polskiego dziedzictwa kulturowego odbywa się też dzięki środkom europejskim.  Filmoteka Narodowa od roku 2009 prowadzi  cyfryzację , konserwację  i rekonstrukcję   43 przedwojennych filmów fabularnych (m.in. „Pan Tadeusz", „Zew morza", „Mania"). Całkowita kwota projektu wynosi 20, 2 mln zł , dofinansowanie unijne -14, 7 mln zł).

Jeszcze w tym roku niektóre polskie filmy sprzed II wojny światowej będą bezpłatnie dostępne w internecie.  Ich cyfryzacja jest elementem tworzenia tzw. domeny publicznej – dzieł, do których prawa autorskie wygasły i które – zgodnie z dyrektywami Komisji Europejskiej - powinny być umieszczone we wspólnej cyfrowej bibliotece Europeana.

Do pobrania:

Działalność ministerstwa kultury i dziedzictwa narodowego w zakresie digitalizacji