MNK: kolekcja monet żołnierzy gen. Andersa i prezentacja obrazu Matejki

14-07-2016

Na zdjęciu: Przekazanie przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego kolekcji monet zebranych przez żołnierzy gen. Władysława Andersa oraz prezentacja zakupionego dzięki dotacji resortu kultury Portretu Szymona Darowskiego autorstwa Jana Matejki. autor zdjęcia: Mirosław Żak,
 Muzeum Narodowe w Krakowie
Fot.: Mirosław Żak, Muzeum Narodowe w Krakowie

Na zdjęciu: Przekazanie przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego kolekcji monet zebranych przez żołnierzy gen. Władysława Andersa oraz prezentacja zakupionego dzięki dotacji resortu kultury Portretu Szymona Darowskiego autorstwa Jana Matejki. autor zdjęcia: Mirosław Żak,
 Muzeum Narodowe w Krakowie
Fot.: Mirosław Żak, Muzeum Narodowe w Krakowie

Na zdjęciu: Przekazanie przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego kolekcji monet zebranych przez żołnierzy gen. Władysława Andersa oraz prezentacja zakupionego dzięki dotacji resortu kultury Portretu Szymona Darowskiego autorstwa Jana Matejki. autor zdjęcia: Mirosław Żak,
 Muzeum Narodowe w Krakowie
Fot.: Muzeum Narodowe w Krakowie

 

Przekazana przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego kolekcja monet zebranych przez żołnierzy gen. Władysława Andersa oraz prezentacja zakupionego dzięki dotacji resortu kultury Portretu Szymona Darowskiego autorstwa Jana Matejki – to główne tematy konferencji prasowej, jaka odbyła się 14 lipca br. w Muzeum Narodowym w Krakowie. W wydarzeniu uczestniczył wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński.

Jak podkreślił wicepremier, jest to przekazanie odzyskanego po latach bardzo cennego zbioru numizmatów oraz innych obiektów sztuki. Gliński zaznaczył, że cieszy się, iż jest w Muzeum Narodowym w Krakowie – największym, jeśli chodzi o instytucję, polskim muzeum prowadzonym przez ministerstwo. „Cieszę się bardzo, że dobrze współpracujemy z nową dyrekcją” – dodał i przypomniał, że losy ofiarowanej kolekcji były skomplikowane.

Monety, zabytki archeologiczne i pamiątki

Kolekcja Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego - Oddziału Muzeum Narodowego w Krakowie - wzbogaciła się o niezwykły, liczący prawie 13 tysięcy, zbiór monet z terenów Syrii i Palestyny, zabytków archeologicznych i pamiątek. Zebrano je podczas II wojny światowej oraz po wojnie przez żołnierzy II Korpusu PSZ gen. Władysława Andersa oraz księdza Stefana Jabłonowskiego-Pietruszkę. Od 1944 roku kolekcja znajdowała się w Jerozolimie, początkowo pod opieką księdza Jabłonowskiego-Pietruszki, duszpasterza i opiekuna Polaków przebywających na Bliskim Wschodzie. Przedmioty te prezentowane były w tzw. Muzeum Polskim, utworzonym przez księdza w 1955 roku w pomieszczeniach III i IV – „polskich" - Stacji Drogi Krzyżowej. Po śmierci księdza Jabłonowskiego-Pietruszki w 1973 roku kolekcją opiekowały się siostry z Nowego Domu Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety   w Jerozolimie. Po zwróceniu III-IV Stacji Drogi Krzyżowej kościołowi ormiańskiemu i tym samym zamknięciu muzeum zabytki zostały spakowane i zabrane, a następnie trafiły do Ambasady RP w Tel Awiwie.

Dzięki staraniom polskiej dyplomacji oraz osobistemu zaangażowaniu prof. Mariusza Mielczarka z PAN, po uzyskaniu zgody Israel Antiquities Authority, kolekcja została przywieziona do Polski i decyzją Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego przekazana do Muzeum Narodowego w Krakowie.

Portret Szymona Darowskiego

Namalowany w 1858 roku przez Jana Matejkę Portret Szymona Darowskiego Muzeum Narodowe w Krakowie nabyło, korzystając z prawa pierwokupu, w domu aukcyjnym Agra Art. Obraz wylicytowano za 300 tys. zł. Zakup był możliwy dzięki dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Podczas konferencji minister kultury powiedział, że portret jest ciekawy, ponieważ jest słabo rozpoznawalny wśród Polaków - kojarzących Matejkę głównie z płótnami historycznymi - a jest bardzo ważny w twórczości malarza. „Portret jest po prostu wspaniały technicznie i obrazuje to wszystko, co najlepsze w malarstwie Matejki” – zaznaczył wicepremier i dodał, że malarz przez całe życie nie rozstawał się z tym dziełem, które stanowiło wzór dla jego wielkich obrazów, np. rysy twarzy Darowskiego posłużyły Matejce do namalowania Jana Kochanowskiego czy Tadeusza Rejtana.

Sportretowany Szymon Darowski (1824-1899) był krakowskim budowniczym, zaprzyjaźnionym z rodziną Matejków, a zwłaszcza z Franciszkiem, starszym bratem malarza. Darowski brał udział w powstaniach - krakowskim w 1846 roku i styczniowym w roku 1863. Jest pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Jan Matejko malował Darowskiego będąc uczniem Krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, w okresie poprzedzającym wyjazd na stypendium do Monachium.  Portret, który artysta zabrał ze sobą w celu jego prezentacji w Akademii Monachijskiej, zyskał aprobatę dyrektora Akademii Wilhelma Kaulbacha. Typ szlachcica-sarmaty prezentowany przez modela frapował Jana Matejkę także później, gdy szukał pierwowzorów dla malowanych przez siebie postaci historycznych. Podobizną Szymona Darowskiego posłużył się Matejko m.in. na obrazach Jan  Kochanowski z Urszulką (1862), Kazanie Skargi (1864) czy Rejtan(1866).

Matejko nie rozstawał się z Portretem Szymona Darowskiego, a po jego śmierci obraz znalazł się w rękach rodziny artysty. W 1896 roku trafił do Mariana Gorzkowskiego z Krakowa, a później, w 1929 roku wzbogacił krakowskie zbiory Franciszka Macharskiego, po którym odziedziczył dzieło dr Leopold Macharski. Portret Matejki był w jego rękach co najmniej do 1946 roku. Dalsze losy obrazu nie są dokładnie znane. Wiadomo jednak, że od blisko 50 lat portret należał do rodziny osoby, która zdecydowała się go sprzedać na aukcji w domu aukcyjnym Agra Art.

Od 15 lipca br. obraz można oglądać w Domu Jana Matejki, oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie, gdzie jest prezentowany wraz z poddanym niedawno konserwacji Portretem profesora doktora Karola Gilewskiego namalowanym przez Matejkę w roku 1872. Dzieło to trafiło do MNK w styczniu br.



powrót