Nie żyje Wojciech Fangor

26-10-2015

Wojciech Fangor,
 Foto: PAP/Andrzej Rybczyński

Foto: PAP/Andrzej Rybczyński

 

Wojciech Fangor - wybitny malarz, grafik i rzeźbiarz, autor projektów architektoniczno-urbanistycznych i scenografii - zmarł w Warszawie 25 października br. Był jedynym polskim artystą w historii, który miał indywidualną wystawę w nowojorskim Guggenheim Museum.

Wojciech Fangor urodził się 15 listopada 1922 roku w Warszawie. W latach wojny (1940-44) studiował prywatnie u Tadeusza Pruszkowskiego i Felicjana Szczęsnego Kowarskiego, w 1946 roku otrzymał zaocznie dyplom w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W latach 1953-61 był docentem w stołecznej ASP. W 1961 roku wyjechał z Polski, a od 1966 roku mieszkał w Stanach Zjednoczonych. W 1999 roku wrócił do Polski.

W 1951 roku otrzymał II nagrodę na 2. Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki w Warszawie za obrazy Lenin w Poroninie i Matka Koreanka. W roku 1957 roku uczestniczył w 2. Wystawie Sztuki Nowoczesnej w warszawskiej "Zachęcie", gdzie pokazał zrealizowaną wraz z Oskarem Hansenem i Stanisławem Zamecznikiem Kompozycję przestrzenną. W 1958 roku wraz ze Stanisławem Zamecznikiem przygotował wystawę "Studium przestrzeni" w Salonie Nowej Kultury w Warszawie (był to pierwszy environment w Polsce).

 Stypendysta Institute for Contemporary Art w Waszyngtonie (1962) i Ford Foundation w Berlinie Zachodnim (1964-65).

W latach 1965-66 wykładał w Bath Academy of Art w Corsham, Wiltshire w Anglii, w latach 1966-83 prowadził zajęcia w Farleigh Dickinson University, Madison, N.J. w Stanach Zjednoczonych, a w latach 1967-68 prowadził gościnne wykłady na wydziale architektury w Graduate School of Design, Harvard University, Cambridge, Massachusetts. W 1970 roku stworzył scenografię dla Martha Graham Dance Company. W 1978 roku otrzymał nagrodę Fundacji Alfreda Jurzykowskiego, a w 2003 nagrodę Ministra Kultury.

Tuż po wojnie Wojciech Fangor był twórcą kanonicznych dzieł malarskich socrealizmu, nieco później współtworzył Polską Szkołę Plakatu. W okresie 1953-61 wykonał około 100 plakatów i wiele rysunków do "Życia Warszawy". W malarstwie i w plakacie stosował podobne motywy plastyczne, operował monumentalną, mocną formą, syntetyczną i uproszczoną. Czasami socrealistyczne tematy nabierały w jego pracach karykaturalnej wymowy (Postacie, 1950).

Na początku lat 50. zaczął współpracować z architektami: Stanisławem Zamecznikiem, Oskarem Hansenem, Zbigniewem Ichnatowiczem i Jerzym Sołtanem. Stanisław Zamecznik zaszczepił Fangorowi świadomość przestrzeni jako tworzywa artystycznego. Wspólnie przygotowali wystawę "Studium przestrzeni" (1958), która była nowatorskim environment zbudowanym z obrazów optycznych Fangora. Obrazy te, jak wspomina sam artysta, powstały w wyniku przypadkowego odkrycia. Fangor zamierzał namalować obrazy dwuwątkowe, tzn. takie, w których na tle układu form rozproszonych o niesprecyzowanych konturach miały być nałożone znaki figuratywne (twarze, ręce itp.).

Po kilku latach spędzonych na podróżowaniu po Europie Fangor osiedlił się w USA. W 1970 roku miał, jako jedyny jak dotychczas polski artysta, indywidualną wystawę w nowojorskim Muzeum Solomona Guggenheima. Pokazał tam 37 płócien, prekursorskich dla zachodnich op-artowskich poszukiwań.

W połowie lat 70. artysta powrócił do malarstwa figuratywnego (studia przestrzenne wnętrz, prace typu "obraz w obrazie"), a także namalował serię obrazów opartą na przekazie telewizyjnym, w których wykorzystał efekty wizualne typowe dla tego medium.

Od połowy lat 80. komponował obrazy włączając w nie fragmenty scen, postaci i przedmiotów, często będące cytatami z innych obrazów znanych z historii sztuki lub przemalowane z ilustrowanych magazynów.

Wojciech Fangor został laureatem Nagrody im. Jana Cybisa za rok 2014, którą przyznano artyście za całokształt twórczości malarskiej. To najstarsze i najbardziej prestiżowe wyróżnienie w dziedzinie sztuk plastycznych w Polsce, przyznawane przez Okręg Warszawski Związku Polskich Artystów Plastyków. Integralną częścią nagrody jest wystawa laureata. Otwarcie wystawy, na której pokazane miały być obrazy "przestrzenne" Fangora z lat 1958-70, planowano na listopad 2015 r. w Galerii DAP w Domu Artysty Plastyka w Warszawie.                                     

/na podst. PAP i culture.pl/



powrót