O genealogiach pamięci w Europie Środkowo-Wschodniej

Obraz jako świadectwo historyczne, zmaterializowana pamięć czy aktywny podmiot współtworzący wspomnienia? Wielowymiarowość relacji między przeszłością a jej wizualnymi przedstawieniami to główny temat 7. międzynarodowej konferencji z cyklu Genealogie pamięci, która odbywa się od 6 do 8 grudnia br. w Warszawie.

Celem konferencji „Obraz, historia i pamięć. Genealogie pamięci w Europie Środkowo-Wschodniej” jest zachęcenie do interdyscyplinarnej refleksji nad znakami i wizerunkami w kontekście budowania narracji historycznych. Jak obrazy i wizualizacje wpływają na nasze rozumienie historii? W jaki sposób współkształtują – a może produkują – zawartość kolektywnej pamięci? Wśród omawianych przykładów znajdzie się szeroki przekrój zagadnień: od tych najbardziej oczywistych, jak fotografie dokumentalne lub pomniki czy artystyczne reinterpretacje zdarzeń z przeszłości, aż po te mniej ewidentne, jak „selfie” robione sobie przez turystów na tle miejsc pamięci.

Oprócz 6 paneli dyskusyjnych, z których każdy poświęcony będzie innemu wymiarowi relacji między obrazem, historią i pamięcią, w ramach konferencji odbędzie się również 5 wykładów specjalnych. Stanowić one będą okazję do zaprezentowania omawianej tematyki z perspektywy 5 dyscyplin, w których specjalizują się zaproszeni goście. Wykłady wygłoszą Ernst van Alphen (literaturoznawstwo), Mieke Bal (studia nad kulturą, video art), Robert Hariman (fotografia i communication studies), Constantin Parvulescu (filmoznawstwo) i Wojciech Suchocki (historia sztuki).

Konferencja odbywa się w języku angielskim z tłumaczeniem na język polski. Miejsce: Akademia Sztuk Pięknych na Powiślu, Wybrzeże Kościuszkowskie 37/39, Warszawa. Wstęp wolny, wymagana wcześniejsza rejestracja. Więcej na: www.enrs.eu/genealogies

Organizatorzy wydarzenia: Europejska Sieć Pamięć i Solidarność; Institut für Kunst- und Bildgeschichte, Humboldt-Universität zu Berlin; Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego; Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; Wydział Historyczny, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; Międzyzakładowa Pracownia Pamięci Społecznej, Instytut Socjologii, Uniwersytet Warszawski; Wydział Zarządzania Kulturą Wizualną, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie; Komitet Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk.

Wystawa instalacji Mieke Bal

Dodatkowo, w trakcie trwania konferencji będzie można oglądać instalacje artystyczne „Dis-Remembered: A Long History of Madness” oraz „Mis-Remembered: Reasonable Doubt”  autorstwa Mieke Bal.

Wystawa instalacji Mieke Bal poświęcona jest negatywnym formom pamięci. W swoich pracach niderlandzka artystka i kulturoznawczyni mierzy się z kolektywną odpowiedzialnością za pamięć w kontekście psychoanalizy i racjonalności. Ekspozycja zbudowana jest wokół dwóch wideo-instalacji, w których artystka eksploruje  dwa niezależne, a jednocześnie mocno ze sobą powiązane sposoby niszczenia kolektywnej pamięci poprzez zaniedbanie. W „Dis-Remembered” Bal wchodzi w dialog z freudowską koncepcją traumy, wyparcia i psychozy. Według holenderskiej teoretyczki i artystki to społeczeństwo ponosi winę za wyciszanie i zapominanie o konsekwencjach przemocy. Dlatego też powinno być odpowiedzialne za działania, które niwelują skutki takich zaniedbań.

„Mis-remembered” stanowi natomiast próbę zwrócenia uwagi na inny społeczny obowiązek: uczenia się na podstawie refleksji z przeszłości, zazwyczaj zbyt łatwo odrzucanych dziś jako „przestarzałe”. Bal odwołuje się przy tym do Kartezjusza, uznając, że w czasach gdy coraz to nowy teoretyk określa swoje koncepcje jako post-kartezjańskie, idee nowożytnego filozofa nie są poddawane wystarczająco dokładnej analizie; a zatem nie są w wystarczającym stopniu pamiętane. Tymczasem, jak przekonuje Bal, otaczającemu nas światu przydałoby się więcej refleksji nad kartezjańską racjonalnością.

Wystawę można oglądać w Warszawie w Akademii Sztuk Pięknych na Powiślu przy Wybrzeżu Kościuszkowskim 37/39 między 6 a 19 grudnia, w godzinach 9:00-18:00. Oprowadzanie autorskie prowadzone przez Mieke Bal odbędzie się w czwartek 7 grudnia o godz. 18:00.