„Czaty” wracają do Polski

Zaginiony w czasie II wojny światowej obraz „Czaty” Józefa Brandta został przekazany przebywającemu z oficjalną wizytą w Stanach Zjednoczonych Ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdanowi Zdrojewskiemu. Uroczystość odbyła się 15 czerwca br. w Ambasadzie RP w Waszyngtonie.

Minister Bogdan Zdrojewski wraz z przedstawicielką Domu Aukcyjnego Grogon and Company Allyson K. Lee, przy odzyskanym obrazie Józefa Brandta „Czaty”

Zaginiony w czasie II wojny światowej obraz „Czaty” Józefa Brandta został przekazany przebywającemu z oficjalną wizytą w Stanach Zjednoczonych Ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdanowi Zdrojewskiemu. Uroczystość odbyła się 15 czerwca br. w Ambasadzie RP w Waszyngtonie.

„Ten obraz niewielkich rozmiarów jest niezwykle cenny. Bardzo się cieszymy, że jesteśmy w stanie w ciągu kilku dni przekazać go do Muzeum Narodowego w Warszawie” – powiedział podczas uroczystości minister Bogdan Zdrojewski. Wyraził zadowolenie, że zbiory stanowiące część polskiego dziedzictwa narodowego wracają do kraju. Chwalił też bostoński dom aukcyjny Grogan and Company, który - po zaledwie czterech tygodniach od zidentyfikowania dzieła - oficjalnie przekazał je Polsce. Jak dodał, w ostatnim czasie współpraca z administracją amerykańską i tamtejszymi domami aukcyjnymi w tym zakresie niezwykle się poprawiła.

Obraz należący do zbiorów przedwojennego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, był  elementem stałej ekspozycji w gmachu galerii. W listopadzie 1939 r. zarządzeniem niemieckich władz okupacyjnych, przeniesiono go do Muzeum Narodowego w Warszawie, skąd prawdopodobnie został skradziony w czasie powstania warszawskiego, przez stacjonujące w gmachu oddziały niemieckie.

Po zakończeniu działań wojennych, rozpoczęto poszukiwania zaginionego obrazu. Publikowano go jako zaginiony w kolejnych katalogach strat wojennych, został także zarejestrowany w bazie danych dóbr kultury utraconych w wyniku II wojny światowej, prowadzonej przez Departament Dziedzictwa Kulturowego MKiDN i na stronie internetowej Ministerstwa www.mkidn.gov.pl/kolekcje. Szerokiej publiczności zaprezentowano go wśród innych poszukiwanych dzieł, podczas Nocy Muzeów w 2010 r. w ramach pierwszej edycji projektu „Muzeum Utracone”.

"Czaty" to kolejne dzieło zaginione w okresie II wojny światowej, które w ciągu ostatnich miesięcy wraca do kraju. Dzięki staraniom polskiego ministerstwa kultury odzyskano m.in. "Pomarańczarkę" Aleksandra Gierymskiego, "Murzynkę" Anny Bilińskiej-Bohdanowiczowej i dzieła Juliana Fałata "Przed polowaniem w Rytwianach" i "Naganka na polowaniu w Nieświeżu"

Józef Brandt (1841- 1915) tworzył głównie obrazy rodzajowo-batalistyczne i historyczne o tematyce związanej z walkami kozackimi, tatarskimi i wojnami szwedzkimi XVII w. Był wiodącą postacią tzw. monachijskiej szkoły malarstwa polskiego, z którą byli związani m.in. Aleksander Gierymski, Wojciech Kossak czy Leon Wyczółkowski.  Obrazy Brandta znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu oraz w Lwowskiej Galerii Sztuki i wielu polskich muzeach okręgowych.  Do najsłynniejszych jego prac, oprócz "Czatów", zaliczają się m.in. "Bitwa pod Chocimiem", "Czarniecki pod Koldyngą", "Fantazja", "Jarmark na Podolu", "Kozak i dziewczyna przy studni", "Odbicie jasyru" i "Wesele kozackie".