Tadeusz Kantor – od Małego dworku do Umarłej klasy
26 kwietnia – 13 czerwca 2010
Muzeum Narodowe we Wrocławiu
Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora CRICOTEKA w Krakowie
Ławki, manekiny z Umarłej klasy , fragmenty dekoracji z Kurki wodnej, Nadobniś i koczkodanów i innych spektakli Tadeusza Kantora oraz zestaw jego obrazów i „teatralnych” rysunków można będzie oglądać na wystawie przygotowanej z okazji przypadającej w tym roku 20-tej rocznicy śmierci artysty. To będzie wystawa jakiej jeszcze nie było, chcemy pokazać sporo nieznanych materiałów zapowiadają kuratorzy
Wystawę otwierają fragmenty zrekonstruowanych w latach 80-tych dekoracji do spektakli „W małym dworku” (1961) i „Wariata i zakonnicy” (1963) według Witkacego. Pierwsze przedstawienie należy do nurtu „teatru informel”, którego zasadą było traktowanie aktorów na równi z przedmiotami i pozbawienie ich cech indywidualnych, drugie powstało w momencie, kiedy artysta realizował koncepcję „teatru zerowego”, czyli pozbawionego akcji. Z autentycznych obiektów pokazane zostaną szatnia z „Nadobniś i koczkodanów” (wg Witkacego; 1972), Kurka wodna z „Kurki wodnej” (wg Witkacego, 1967). Można też będzie zobaczyć słynne ławki i manekiny z „Umarłej klasy”, jednak będą to dekoracje „grające” w tym spektaklu w latach 80- tych – te wcześniejsze z 1975 roku nie zachowały się. Do tego zestawu scenografii przywiezionej w Krakowa Muzeum Narodowe we Wrocławiu dołącza kilkanaście obrazów i kilkadziesiąt rysunków. „Rysunki, które mamy w naszych zbiorach powstawały właśnie przy okazji realizowania poszczególnych spektakli i są szkicami do kreowanych później scenografii i sytuacji scenicznych – tłumaczy Mariusz Hermansdorfer dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Wśród rysunków jest projekt „ludzi – ubrań” z „W małym dworku”, oraz projekt kurnika do spektaklu „Nadobnisie i koczkodany”. O przeznaczeniu kurnika możemy przeczytać w dopisku na rysunku:
„Aktor gra w kurniku szybko tracąc wszelki prestiż akademicki”. Z notatek umieszczanych przez Kantora na tych pracach możemy dowiedzieć się więcej o jego pierwszych pomysłach na spektakle, na poszczególne sceny, a także o przeznaczeniu elementów dekoracji np. „maszyna tortur” miała służyć „do robienia na scenie wrzawy, hałasu, zamętu…”, Kurka wodna „zostaje wrzucona do wanny, żadnego symulowania grą – ma być prawdziwa woda. Gorącą wodę dolewa się wiadrami…”
Obrazy zaprezentowane na wystawie, powstały w okresie od końca lat 40-tych do lat 60-tych, pokazują ewolucję malarskiej twórczości Kantora od poszukiwań figuralnych późnych lat 40-tych przez informel, taszyzm, aż po ambalaże lat 60-tych. „Informel ujawniał bezradność człowieka wobec rzeczywistości, zagubienie, piekło przeżyć wewnętrznych(…). Inspiracji do ambalaży dostarczają inscenizacje teatralne. Na płótnach pojawiają się koperty, torby o nieznanym przeznaczeniu i zawartości, parasole” (cytat z książki „Między ekspresją a metaforą” Mariusza Hermansdorfera). Na wystawie nie zabraknie również filmów, niektóre z nich wyświetlone zostaną po raz pierwszy, będą też nieznane fotografie między innymi z „Małego dworku”, „Szewców” - wystawionych w Paryżu w 1972 r. i realizacji operowych Tadeusza Kantora „Don Kichota” i „Zamku księcia Sinobrodego”.
Tadeusz Kantor (ur. 1915 w Wielopolu Skrzyńskim - zm. 1990 w Krakowie) – malarz, rysownik, scenograf, reżyser, twórca i teoretyk teatru eksperymentalnego, autor happeningów i manifestów artystycznych, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1967-1968) i w Hamburgu (1961). W Polsce szczególnie związany z Galerią Krzysztofory w Krakowie (równocześnie siedzibą Teatru Cricot 2) i Galerią Foksal w Warszawie, gdzie wystawiał i organizował happeningi.
W latach 1934-1939 studiował malarstwo i scenografię w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Był założycielem i głównym animatorem Podziemnego Teatru Niezależnego w Krakowie (1942-1944; „Balladyna, „Powrót Odysa”), Grupy Młodych Plastyków (1943-1947) i Klubu Artystów (1948-1949), a następnie reaktywowanej w 1957 r. – Grupy Krakowskiej. Od 1955 prowadził Teatr Cricot 2, którego przedstawienia były autorskimi realizacjami artysty, ściśle związanymi z jego twórczością plastyczną.
Od 1969 wielokrotne tournées z Teatrem Cricot 2 na całym świecie.
Ważniejsze przedstawienia: „Mątwa” (1956), „Cyrk” (1957), „W małym dworku” (1961), „Wariat i zakonnica” (1963), „Kurka wodna” (1967), „Nadobnisie i koczkodany” (1973), „Umarła klasa” (1975), „Wielopole, Wielopole” (1980), „Niech sczezną artyści” (1985) i „Nigdy tu już nie powrócę” (1988).