Odzyskany obraz Simona de Vliegera „Wzburzone morze z okrętami” przekazany do Muzeum Narodowego w Warszawie

Wybitny siedemnastowieczny pejzaż marynistyczny Simona de Vliegera „Wzburzone morze z okrętami”, zaginiony podczas II wojny światowej, został odzyskany dzięki staraniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 21 kwietnia 2017 r., wicepremier, minister kultury prof. Piotr Gliński przekazał dzieło do Muzeum Narodowego w Warszawie.

Obraz pochodzi z jednej z przedwojennych warszawskich kolekcji prywatnych. Pierwsza zachowana wzmianka o nim znalazła się w odręcznych notatkach konserwatora malarstwa- Bohdana Marconiego sporządzonych w maju 1944 r. Podczas renowacji zabytku Marconi wykonał fotografię obrazu, która przetrwała w zasobach archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Jak wynika z powojennych archiwaliów, dzieło Vliegera zostało zrabowane w okresie Powstania Warszawskiego przez szefa wydziału propagandy Generalnego Gubernatorstwa Wilhelma Ohlenbuscha i wywiezione do miejscowości Oldenburg pod Hamburgiem.

Po wojnie obraz Vliegera został uznany za stratę wojenną, a informację o nim opublikowano w 1953 r. w anglojęzycznym opracowaniu Catalogue of Paintings Removed from Poland by the German Occupation Authorities During the Years 1939-1945, t.1, Foreign Paintings. Dzieło zarejestrowano także w bazie danych dóbr kultury utraconych w wyniku II wojny światowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pod numerem 38257, w bazie Interpolu Stolen Works of Art.

Losy zabytku pozostawały nieznane do maja 2016 r., kiedy przedstawiciel londyńskiej firmy The Art Loss Register przesłał do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego prośbę o weryfikację obiektu, który pojawił się w ofercie antykwarycznej jednego z niemieckich domów aukcyjnych.
Na podstawie dokumentacji dostarczonej przez MKiDN, obiekt został wycofany z aukcji. Tożsamość obrazu potwierdzono w trakcie oględzin na podstawie ekspertyzy opartej na analizie porównawczej okazanego obrazu z przedwojenną fotografią utraconego dzieła oraz na nieinwazyjnych badaniach konserwatorskich zabytku. Po półrocznych negocjacjach z posiadaczem obrazu, udało się dojść do polubownego rozwiązania sprawy i doprowadzić do zwrotu dzieła stronie polskiej.

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego od 1992 roku gromadzi dane na temat dóbr kultury utraconych na skutek II wojny światowej z terenów Polski oraz podejmuje działania mające na celu ich odzyskanie. Prowadzony przez MKiDN jedyny ogólnopolski rejestr ruchomych dóbr kultury zawiera przeszło 63 tys. pozycji i jest dostępny on-line: www.dzielautracone.gov.pl.

MKiDN korzystając z narzędzi internetowych stale monitoruje międzynarodowy rynek dzieł sztuki w poszukiwaniu polskich strat wojennych. Resort weryfikuje także zdigitalizowane zbiory publiczne za granicą. Korzysta z szerokiego spektrum możliwości w zakresie odzyskiwania utraconych dóbr kultury. W ostatnich latach nawiązano ścisłą współpracę z polską Policją i Prokuraturą oraz organami ścigania w innych krajach np. Interpolem i amerykańskim Federal Bureau of Investigation (FBI). Niejednokrotnie też korzystano z pomocy polskich placówek dyplomatycznych i konsularnych.

W ciągu ostatnich pięciu latach, dzięki staraniom Ministerstwa odzyskano 341 cennych obiektów, które powróciły z Niemiec, Austrii, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, a także odnalezione zostały na terenie kraju. Są wśród nich, m.in.: obrazy Aleksandra Gierymskiego Żydówka z pomarańczami i Portret mężczyzny w renesansowym stroju, Juliana Fałata Przed Polowaniem w Rytwianach i Naganka na polowaniu w Nieświeżu, Anny Bilińskiej- Bohdanowiczowej Murzynka, Józefa Brandta Czaty, Johanna Conrada Seekatza Św. Filip chrzci sługę królowej Kandaki, Francesco Guardiego Schody pałacowe Jacoba Jordaensa Św. Iwo wspomaga biednych, Leopolda Löfflera Dziewczynka z kanarkiem, Krzysztofa Lubienieckiego Portret młodego mężczyzny , rzeźba Antoine Hudona Popiersie Diany, stolik karciany króla Stanisława Augusta czy kabinet chiński i biurko z XVIII w. ze zbiorów wilanowskich,
i kolekcja 337 zabytków etnograficznych.

Tylko w ostatnich tygodniach, za sprawą skutecznych działań resortu kultury, do kraju powróciły trzy obrazy: Simona de Vliegera Wzburzone morze z okrętami (1630), Franciszka Mrażka Na przypiecku (ok. 1930) oraz miniatura Aimée Zoe Lizinki de Mirbel Portet damy (1833).