Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami opublikuje świadectwa polskich ofiar okupacji sowieckiej

 

Około 30 tysięcy świadectw polskich obywateli, ofiar okupacji sowieckiej  w latach 1939– 1941 na ziemiach polskich – taki materiał historyczny, pochodzący ze zbiorów amerykańskiego Instytutu Hoovera, trafi w formie zdigitalizowanej do Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego. 25 stycznia 2017 r. podpisano w tej sprawie specjalne porozumienie. W uroczystości uczestniczyła wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego dr hab. Magdalena Gawin.

Porozumienie podpisali przedstawiciele Instytutu Hoovera, Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego, Archiwum Akt Nowych oraz Narodowego Archiwum Cyfrowego.

 Zbiory dokumentów, które zostaną przekazane Ośrodkowi, to świadectwa składane przez obywateli polskich, ofiary zbrodni i represji sowieckich w trakcie II wojny światowej. Relacje te były gromadzone przez specjalne biuro utworzone przez generała Władysława Andersa – mówiła podczas uroczystości wiceminister dr hab. Magdalena Gawin.

Jak relacje Polaków trafiły Instytutu Hoovera

Dokumenty zawierające relacje Polaków – żołnierzy i cywilów, którzy opuścili Związek Sowiecki wraz z Armią Andersa – po II wojnie światowej znalazły się w Instytucie Hoovera. Stało się tak dlatego, iż Rząd Polski na Uchodźstwie w obawie przed zniszczeniem lub przejęciem tych archiwaliów przez władze komunistyczne w kraju chciał je zdeponować w bezpiecznym miejscu. Zdecydowano się na USA i Bibliotekę Hoovera (tak wtedy nazywał się Instytut), gdyż uznano, że ta położona w dalekiej Kalifornii instytucja, od zawsze była przychylna sprawie niepodległości Polski, a ponadto pozostawała w rękach prywatnych, dzięki czemu mniej była narażona na ewentualne naciski, aby zbiory przekazać Polsce Ludowej.

O głodzie, śmierci najbliższych i życiu na „nieludzkiej ziemi”

Wiceminister podkreśliła, że świadectwa zgromadzone w Instytucie Hoovera stanowią „zapis poruszających przeżyć mieszkańców Kresów Wschodnich podczas II wojny światowej”.

Są wśród nich relacje osób aresztowanych przez NKWD jako „wrogowie ludu”, torturowanych w czasie śledztw i skazywanych na wieloletni pobyt w łagrach. Deportowani na Wschód opowiadają o wielotygodniowej podróży w bydlęcych wagonach, ciężkich warunkach życia na zesłaniu, pracy ponad siły, głodowych racjach żywnościowych i śmierci najbliższych. Ze świadectw wyłania się obraz dramatycznego wyścigu z czasem, kiedy Polacy po amnestii starali się dotrzeć do punktów werbunkowych Armii Andersa. Relacje o swoich przeżyciach składali najczęściej już po wydostaniu się z „nieludzkiej ziemi”- opowiadała dr hab. Magdalena Gawin.

Publikacja po polsku i po angielsku

Po otrzymaniu zbiorów – zgodnie z porozumieniem zawartym z Instytutem Hoovera – Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami je uporządkuje, przygotuje transkrypcje dokumentów, z których wiele zachowało się w formie rękopisów, przetłumaczy je i zamieści na portalu ZapisyTerroru.pl oraz jego angielskiej wersji – ChroniclesofTerror.pl.

Na mocy podpisanego porozumienia Ośrodek będzie współpracował także z Archiwum Akt Nowych oraz z Narodowym Archiwum Cyfrowym.

Portal ZapisyTerroru.pl i jego angielski odpowiednik ChroniclesofTerror.pl zawiera obecnie ok. 1000 zeznań świadków i ofiar zbrodni totalitarnych, z czego ponad 700 zostało już przetłumaczonych na język angielski. Każde świadectwo jest dokładnie opisane, co ułatwia identyfikację świadków i rozpoznanie lokalizacji, w których rozgrywały się wydarzenia, a także usytuowanie relacji w czasie. Dzięki pełno tekstowej wyszukiwarce i systemowi haseł użytkownik szybko trafi na interesujące go relacje.

powrót