Prezentacja Pomarańczarki po konserwacji

Po trwających ponad rok zabiegach konserwatorskich Żydówka z pomarańczami, zwana też Pomarańczarką, zostanie udostępniona publiczności. Jedno z największych arcydzieł malarstwa polskiego, pędzla Aleksandra Gierymskiego, zostało zrabowane prawdopodobnie w 1944 roku. Wróciło do Muzeum Narodowego w Warszawie w lipcu ub. r., dzięki staraniom MKIDN, przy wsparciu PZU. W uroczystej prezentacji obrazu po konserwacji, która odbyła się 5 grudnia br., uczestniczył szef resortu kultury Bogdan Zdrojewski.

Jak mówił minister Bogdan Zdrojewski, Gierymski był malarzem niezwykle krytycznym wobec swojej twórczości. "Wielokrotnie swoje obrazy niszczył, rzadko był zadowolony z któregokolwiek. Z „Pomarańczarki”, wiemy to na pewno, był zadowolony najbardziej" - zaznaczył. "Polska jest bardzo poszkodowana, ciągle trwa poszukiwanie ponad 60 tys. cennych obiektów utraconych podczas wojny” - przypomniał minister. Jak zaznaczył, resort wie obecnie o lokalizacji kilkudziesięciu utraconych polskich dzieł.

Przywracanie Pomarańczarce jej dawnej świetności trwało 14 miesięcy (440 dni). Składało się z ośmiu etapów. W pierwszej kolejności przeprowadzono badania rozpoznawcze oraz precyzyjnie udokumentowano stan obrazu. Następnie zebrano komisję konserwatorską, która przedyskutowała zaproponowany program prac. Potem obraz wzmocniono i usunięto wtórne podobrazie, na które został naklejony po II wojnie światowej. Lico oczyszczono z przemalowań, retuszów oraz wosku wypełniającego ubytki. Obraz został scalony strukturalnie, a płótno wzmocnione dublażem. Miejsca ubytków precyzyjnie wypełniono kitem o odpowiednio dobranej fakturze, a następnie założono retusz naśladowczy. Zwieńczeniem pracy było położenie werniksu.

Żydówkę z pomarańczami Aleksander Gierymski namalował około 1881 r. Obraz przedstawia starą kobietę zwróconą przodem do widza, opartą plecami o balustradę, na tle zamglonej, odległej panoramy Skarpy Wiślanej pokazanej od strony Powiśla. Kobieta robi na drutach, a na wysokości łokci ma przewieszone dwa wiklinowe kosze wypełnione pomarańczami.

Do wybuchu II wojny światowej obraz stanowił część galerii malarstwa polskiego Muzeum Narodowego w Warszawie. Został zrabowany prawdopodobnie po upadku Powstania Warszawskiego. Od tego momentu jego losy pozostawały nieznane.  Od 1945 r.  był poszukiwany przez stronę polską. W 2010 r. pojawił się na rynku antykwarycznym w północnych Niemczech. Dzięki natychmiastowej interwencji Ministra  Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego wstrzymano sprzedaż obrazu. Autentyczność i proweniencja płótna zostały potwierdzone przez ekspertów z MNW. W grudniu 2010 r. Ministerstwo za pośrednictwem berlińskiej kancelarii prawnej rozpoczęło negocjacje z obecnymi posiadaczami obrazu na temat zwrotu dzieła do Polski. Do czasu zakończenia rozmów obraz pozostawał w skrytce bankowej.  Negocjacje zakończyły się sukcesem w lipcu ub. r. Na mocy zawartej ugody, dzieło zostało wydane stronie polskiej i przewiezione do MNW.

Obraz zostanie zawieszony w Galerii Sztuki XIX Wieku, czyli w dawnej Galerii Malarstwa Polskiego, gdzie był prezentowany przed wojną. Goście MNW mogą go oglądać od 5 grudnia.

Ostatnio dzięki staraniom MKiDN  Polska odzyskała wiele obrazów utraconych w czasie II wojny światowej. Do kraju wróciły m.in. dzieła Wojciecha Gersona ("Odpoczynek w szałasie tatrzańskim"), Melchiora de Hondecoetera ("Martwa natura z ptakami i trofeami myśliwskimi”), Juliana Fałata ("Przed polowaniem w Rytwianach", "Naganka na polowaniu w Nieświeżu") oraz „Orszak ” Witolda Wojtkiewicza.

 

powrót