Socjalizm zawiódł, kapitalizm zbankrutował...

03-08-2011

"Co dalej?" - pyta na indywidualnej wystawie w Bunkrze Sztuki austriacki artysta Oliver Ressler. W swych pracach, na przykładzie Armenii i Wenezueli, pokazuje różne modele przemian społecznych.

Cykl filmów Resslera podejmuje kwestie związane z sytuacją krajów w momencie transformacji ustrojowej, a także problem społecznej recepcji kapitalizmu w sytuacji kryzysu.

Dwukanałowa instalacja wideo "Socjalizm zawiódł, kapitalizm zbankrutował. Co dalej?" (2010) ukazuje mieszkańców Armenii po upadku Związku Radzieckiego. W filmie, który powstał na największym w tym kraju bazarze, w biednej dzielnicy Erewania (wymownie zwanej Bangladeszem), usłyszeć można o drastycznym pogorszeniu się warunków życia i skrajnym rozwarstwieniu społecznym.

W wypowiedziach mieszkańców dominuje poczucie rezygnacji związane z degradacją, bezrobociem i wszechobecną korupcją, które artysta potęguje niemymi obrazami opuszczonych fabryk, niegdyś miejsc pracy tysięcy obywateli. Pod fasadą demokracji i pozornie funkcjonującego wolnego rynku, skrywa się system feudalnych zależności społecznych. Ze szczególną siłą odżywają radzieckie resentymenty, a wolność i niepodległość okazują się dobrem niechcianym.

Już w pierwszych, prowokacyjnych słowach jednego z bohaterów filmu ujawnia się bliska strategiom dokumentalnym metoda artystyczna Olivera Resslera, która zakłada dążenie do obiektywizmu i poszukiwanie prawdy:

"Można sfilmować górę Ararat i dodać, że u jej stóp ludziom żyje się bardzo dobrze. Można pokazać domy dygnitarzy i okrasić zdjęcia słowami: 'Popatrzcie, jak Armenia się rozwija! Spójrzcie, jaki to bogaty kraj, dobrze się tu żyje, ludzie mieszkają w takich domach...' I nic poza tym. Jeśli chce się sfilmować kłamstwa, nie ma sprawy".

Charakterystyczne dla Resslera jest budowanie przestrzeni dla wypowiedzi bohaterów, w której ingerencje artysty ograniczone są do minimum. Wydaje się, że związek jaki powstaje między Resslerem a bohaterami jego filmów wynika z tej zewnętrznej pozycji artysty - z jednej strony zakłada ona chłodny ogląd sytuacji, z drugiej budzi w rozmówcy nadzieję, że jego protest zostanie usłyszany.

Również w 2010 roku powstała "Gmina w budowie", dokumentalny film Olivera Resslera i Daria Azzelliniego opisujący oddolny proces tworzenia się społecznych grup decydenckich w Wenezueli, służących modernizacji biednych obszarów aglomeracji Caracas. W filmie artysta rejestruje zgromadzenia ludowe, podczas których ustala się hierarchię potrzeb i główne problemy małych społeczności, ukazuje strukturę powstających organizacji i taktykę działania.

Film ujawnia mechanizmy władzy i podporządkowuje im swoją formę: surowe kadry, długie "nieoszlifowane" ujęcia i brak wyczuwalnej obecności artysty. Stwarzają one atmosferę głębokiego zaangażowania i poczucie, że granica między działaniem artystycznym a aktywizmem staje się trudna do uchwycenia.

Oliver Ressler (ur. 1970 w Knittelfeld w Austrii) ukończył Uniwersytet Sztuk Plastycznych w Wiedniu. Uprawia sztukę krytyczną, w której analizuje współczesne relacje władzy, formy oporu i alternatywne modele społeczne. Brał udział w ponad stu wystawach międzynarodowych. Wielokrotnie pokazywany w Polsce. Współpracuje z gdańskim Instytutem Wyspa, który wydał w języku polskim i angielskim książkę artysty "Alternative Economics, Alternative Societies" (2007), zbiór wywiadów z osobami pracującymi nad koncepcjami alternatywnych form organizacji życia społecznego i wymiany ekonomicznej.

Kurator: Anna Smolak.

Otwarcie: 4 sierpnia 2011, godz. 18:00.
Wystawa "Socjalizm zawiódł, kapitalizm zbankrutował. Co dalej?" jest czynna do 28 sierpnia 2011.

Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki
pl. Szczepański 3a
31-011 Kraków


powrót