Szansa na ochronę zabytków architektury modernistycznej - „Pożegnanie Emilii”

12-05-2016

Na zdjęciu: Magdalena Gawin podczas otwarcia konferencji naukowej Modernizm prawem chroniony. w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie,
 które kończy swoją działalność w dawnym pawilonie meblowym Emilia. autor zdjęcia: Danuta Matlochfot. Danuta Matloch

Na zdjęciu: Magdalena Gawin podczas otwarcia konferencji naukowej Modernizm prawem chroniony. w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie,
 które kończy swoją działalność w dawnym pawilonie meblowym Emilia. autor zdjęcia: Danuta Matlochfot. Danuta Matloch

Na zdjęciu: Magdalena Gawin podczas otwarcia konferencji naukowej Modernizm prawem chroniony. w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie,
 które kończy swoją działalność w dawnym pawilonie meblowym Emilia. autor zdjęcia: Danuta Matlochfot. Danuta Matloch

Na zdjęciu: Magdalena Gawin podczas otwarcia konferencji naukowej Modernizm prawem chroniony. w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie,
 które kończy swoją działalność w dawnym pawilonie meblowym Emilia. autor zdjęcia: Danuta Matlochfot. Danuta Matloch

 

„Mam nadzieję, że sprawa Emilii będzie przełomem dla ochrony architektury modernistycznej na terenie całej Polski – powiedziała Podsekretarz Stanu w MKiDN, Generalny Konserwator Zabytków dr hab. Magdalena Gawin 12 maja br. podczas otwarcia konferencji naukowej „Modernizm prawem chroniony". Organizatorem wydarzenia jest Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, które kończy swoją działalność w dawnym pawilonie meblowym Emilia.

Podczas otwarcia dwudniowej konferencji odbywającej się w pawilonie Emilia wiceminister stwierdziła, że obecnie przyszedł dobry czas na wprowadzenie prawnych instrumentów ochrony obiektów architektury modernizmu, chociaż zrozumienie i świadomość wartości dziedzictwa powinno było doprowadzić do tego wcześniej.

Dr hab. Magdalena Gawin podziękowała organizacjom społecznym oraz społecznikom, którzy zainicjowali działania na rzecz ochrony modernizmu, a także obecnie aktywnie wspierają Generalnego Konserwatora Zabytków w działaniach na rzecz zmiany polityki konserwatorskiej w tym zakresie.

W konferencji uczestniczą obrońcy zabytków powojennej architektury z różnych miast Polski, historycy i konserwatorzy.

Ochrona architektury modernistycznej

Na potrzebę ochrony wartościowej architektury modernistycznej wiceminister Magdalena Gawin, Generalny Konserwator Zabytków, zwróciła uwagę w piśmie z dnia 15 lutego br. skierowanym do wojewódzkich konserwatorów zabytków, w którym przywraca możliwość uznania za zabytki dzieł architektury z lat 60. i 70. XX w.

Napisano w nim m.in., że „termin >>zabytek<<, odnoszący się do świadectw minionej epoki, nie dotyczy wyłącznie dzieł powstałych przed 1945 r. lub w pierwszej dekadzie powojnia (lata 40. i 50. XX w.]. Nie może być też rozumiany wyłącznie jako dzieło twórcy już nieżyjącego. Ani cezura czasowa zamykająca się na latach 50. XX w., ani śmierć twórcy obiektu nie przesądzają o tym, czy dany obiekt jest zabytkiem w myśl ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2014 r. poz. 1446 ze zm.].

O zabytkowym charakterze obiektu przemawiają przede wszystkim jego wartości: artystyczne, naukowe lub historyczne. Dlatego do kompetencji wojewódzkich konserwatorów zabytków, jako organów wyspecjalizowanych, realizujących kluczowe zadania wynikające z ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, należy podjęcie decyzji oraz jej uzasadnienie czy dany obiekt (ruchomy, bądź nieruchomy), z uwagi na swoje walory, należy do minionej epoki, czy też nie. Należy przypomnieć, że wiele dzieł nowoczesnej architektury, powstałych w latach 30. ubiegłego stulecia, zostało objętych ochroną konserwatorską poprzez wpis do rejestru już w latach 60. i 70. XX wieku, czyli po upływie trzech lub czterech dekad od momentu oddania ich do użytku. Zatem wybrane dzieła powojennego modernizmu, o ile stanowią świadectwo minionej epoki i spełniają wyżej wymienione kryteria, powinny być objęte taką samą ochroną konserwatorską jak obiekty z lat międzywojennych.”

Obierając kierunek działań wskazany przez Minister Gawin, 29 kwietnia 2016 roku Rada Ochrony Zabytków przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego, składająca się z autorytetów w dziedzinie ochrony zabytków, podjęła uchwałę w sprawie ochrony dziedzictwa architektury i urbanistyki XX wieku w Polsce, w której miedzy innymi czytamy:

„Architektura, urbanistyka oraz dzieła techniki XX wieku w Polsce, w tym także powstałe po 1945 roku stanowią nasze narodowe dziedzictwo kulturowe, wymagające systemowej ochrony, takiej jaką objęte zostało dziedzictwo kulturowe będące świadectwem rozwoju cywilizacyjnego w innych epokach historycznych. (…) Pomimo trudnych warunków gospodarczych i politycznych: powojennej odbudowy ze zniszczeń i ideologicznych ograniczeń, architektura, urbanistyka oraz dzieła techniki po roku 1945 są wyrazem kontynuacji najbardziej nowoczesnych nurtów europejskich i światowych oraz poszukiwań awangardowych rozwiązań przestrzennych odpowiadających potrzebom społecznym, a także uporczywych dążeń środowiska twórczego do zachowania autonomii w obszarze sztuki i kształtowania przestrzeni poprzez niezależność formalną dzieła i wysoką jakość warsztatu zawodowego.”



powrót