Wiceminister Gawin: Świadomość społeczna elementem przeciwdziałania przestępczości przeciwko dziedzictwu

fot. Jakub Szymczuk

Budowanie odpowiedniej świadomości społecznej oraz egzekucja prawa - to sposoby na przeciwdziałanie przestępczości przeciwko dziedzictwu kulturowemu, które 28 marca 2017 r. na senackiej komisji kultury wskazała wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Magdalena Gawin.

Podczas posiedzenia senacka Komisja Kultury i Środków Przekazu debatowała nad problemem przestępczości przeciwko dziedzictwu kulturowemu - współczesnym zagrożeniom, zapobieganiu i zwalczaniu.

Częste umorzenia spraw, rażąco niskie kary

Wiceminister Magdalena Gawin powiedziała, że przestępczość przeciwko zabytkom stanowi jedno z podstawowych zagrożeń dla dziedzictwa kulturowego w Polsce. Wyjaśniła, że w wypadku tego rodzaju przestępczości zastosowanie mają zarówno przepisy kodeksowe (Kodeks karny, Kodeks wykroczeń) jak i pozakodeksowe - ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

W ocenie wiceminister, sytuacji związanej z ochroną dziedzictwa kulturowego nie zmieni jedynie wprowadzanie kolejnych przepisów prawa. "Teraz mamy już prawo, które nie jest stosowane" - podkreśliła. Prof. Gawin zwróciła uwagę, że bardzo wiele zgłaszanych spraw przeciwko dziedzictwu kulturowemu, kończy się umorzeniem postępowania ze względu na niską społeczną szkodliwość czynu. W innych przypadkach sądy orzekają rażąco niskie kary.

Będą szkolenia dla sędziów, prokuratorów i samorządowców

Zdaniem wiceminister ważnym elementem zapobiegania i zwalczania przestępczości przeciwko dziedzictwu kulturowemu jest podnoszenie świadomości obywateli, ale również wymiaru sprawiedliwości. Prof. Gawin wskazała, że obok prowadzonych przez MKiDN działań edukacyjnych, znaczącym elementem jest także współpraca z Krajową Szkołą Sądownictwa i Prokuratury.

Przygotowywany jest obecnie program szkoleń dla sędziów oraz prokuratorów. Mamy nadzieję, że kwestie ochrony zabytków wejdą na stałe w proces kształcenia przyszłych sędziów i prokuratorów" - powiedziała wiceminister Magdalena Gawin.

Prof. Magdalena Gawin dodała, że MKiDN planuje także przeprowadzenie szkoleń dla samorządowców, realizowanych w ramach Krajowego Programu Ochrony Zabytków na lata 2014-2017. Zadanie to jednak będzie kontynuowane w kolejnej edycji tego programu.

Z jednej strony musimy podnieść świadomość samorządowców, bo ta ochrona jest realizowana na poziomie lokalnym, ale z drugiej strony także powinniśmy dbać o to, żeby prawo było przestrzegane. Prawo musi stwarzać taką sytuację, żeby osobom, które popełniają przestępstwa przeciwko dziedzictwu kulturowemu się to nie opłacało. W tej chwili niestety jest tak, że niszczenie zabytków jest procederem opłacalnym i musimy tę sytuację zmienić" - zaznaczyła prof. Gawin.

Wiceminister kultury, w trakcie komisji senackiej, wymieniła także rozwiązania, wspierające wymiar sprawiedliwości, które stosowane są w Europie. "W Anglii został wydany dla sędziów przewodnik, który zawiera wskazówki dotyczące orzekania w sprawach związanych z ochroną dziedzictwa" - zauważyła Magdalena Gawin.

Przytoczyła też hasło, które przyświeca ochronie zabytków w Anglii: "dziedzictwo jest dla wszystkich i na zawsze".

Dziedzictwo kulturowe jest naszym dobrem wspólnym – jego ochrona to nasza wspólna odpowiedzialność. Kształtowanie społecznej świadomości wartości dziedzictwa powinno być fundamentem wszystkich działań ochronnych. Jest ona również kluczem dla zapewnienia skuteczności prawa" - podkreśliła wiceminister Gawin.

Będzie zaostrzenie kar za zniszczenie lub uszkodzenie zabytku

Wiceminister zwróciła uwagę, że w obecnie procedowanej w Sejmie nowelizacji ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, przewidziano zaostrzenie odpowiedzialności karnej za zniszczenie bądź uszkodzenie zabytku.

W jej ocenie można by rozważyć wprowadzenie do ustawy, obok sankcji karnych, również administracyjnych kar pieniężnych, które miałby stosować wojewódzki konserwator zabytków.

To jest droga znacznie szybsza niż orzekanie grzywny w takim postępowaniu karnym. To z pewnością zdyscyplinowałoby właścicieli, żeby zaczęli dbać o zabytki" – podkreśliła prof. Gawin.

Z danych policji wynika, że w 2015 roku stwierdzono łącznie 1063 przestępstwa wobec dóbr kultury, z czego 92 stanowiły przestępstwa ścigane z ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

/źródło: PAP/

powrót