Wniosek w sprawie wpisania karpackich cerkwi na listę UNESCO

05-01-2012

Cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat powinny trafić na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO - uważają szefowie resortów kultury obu krajów. Wniosek nominacyjny w tej sprawie jest już gotowy. 30 grudnia 2011 r. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdan Zdrojewski przekazał go  Ministrowi Kultury Ukrainy Mykhailo Kulunyakowi. Jednocześnie poprosił - zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami oraz obowiązującymi procedurami -  o formalne złożenie dokumentu do Centrum Światowego Dziedzictwa w Paryżu.

Wniosek w sprawie wpisania karpackich cerkwi na listę UNESCO

Wniosek jest wynikiem kilkuletniej współpracy reprezentującego stronę polską Narodowego Instytutu Dziedzictwa z przedstawicielami strony ukraińskiej: Państwowym Historyczno-Architektonicznym Rezerwatem w Żółkwi  oraz Naukowo- Badawczym Instytutem badania Zabytków w Kijowie.  Prace związane z jego przygotowaniem były finansowane niemal w całości ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wniosek dotyczy 16 obiektów:

w Polsce:

  1. Radruż, Cerkiew św. Paraskiewy, woj. podkarpackie, gmina Horyniec Zdrój
    (obecnie filia Muzeum Kresów w Lubaczowie)
     
  2. Chotyniec, Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy, woj. podkarpackie, gmina Radymno
    (obecnie filialna cerkiew greckokatolicka)
     
  3. Smolnik, Cerkiew św. Michała Archanioła, woj. podkarpackie, gmina Lutowiska
    (obecnie kościół filialny rzymskokatolicki)
     
  4. Powroźnik, Cerkiew św. Jakuba Młodszego Apostoła, woj. małopolskie, gmina Muszyna
    (obecnie kościół parafialny rzymskokatolicki pw. św. Jakuba Młodszego Apostoła)
     
  5. Owczary (do 1949 r. Rychwałd), Cerkiew Opieki Bogurodzicy, woj. małopolskie, gmina Sękowa
    (obecnie kościół filialny rzymskokatolicki)
     
  6. Kwiatoń, Cerkiew św. Paraskiewy, woj. małopolskie, gmina Uście Gorlickie
    (obecnie kościół filialny rzymskokatolicki)
     
  7. Brunary Wyżne, Cerkiew św. Michała Archanioła, woj. małopolskie, gmina Uście Gorlickie
    (obecnie kościół parafialny rzymskokatolicki pw. NMP Wniebowziętej)
     
  8. Turzańsk, Cerkiew św. Michała Archanioła, woj. podkarpackie, gmina Komańcza
    (obecnie filialna cerkiew prawosławna)

na Ukrainie:

  1. Potylicz, Cerkiew Zesłania Ducha Świętego, obwód lwowski, rejon żółkiewski
    (obecnie parafia greckokatolicka)
     
  2. Rohatyn, Cerkiew św. Ducha, obwód iwanofrankowski, rejon rohatyński
    (obecnie oddział Iwanofrankowskiego Muzeum Sztuki)
     
  3. Drohobycz, Cerkiew św. Jerzego, obwód lwowski, miasto Drohobycz
    (obecnie część Regionalnego Muzeum Tradycji Ludowych w Drohobyczu)
     
  4. Żółkiew, Cerkiew św. Trójcy, obwód lwowski, rejon żółkiewski
    (obecnie parafia greckokatolicka)
     
  5. Werbiąż Niżny, Cerkiew Narodzenia Theotokos, obwód iwanofrankowski, rejon kołomyjski
    (obecnie parafia prawosławna Patriarchatu Kijowskiego)
     
  6. Jasina, Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego, obwód zakarpacki, rejon rachowski
    (obecnie wspólnie użytkowana przez parafię Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego i Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego)
     
  7. Użok, Cerkiew św. Michała Archanioła, obwód zakarpacki, rejon wielkoberezneński
    (obecnie parafia prawosławna Patriarchatu Moskiewskiego)
     
  8. Matków, Cerkiew św. Dymitra obwód lwowski, rejon turkowski, (obecnie parafia greckokatolicka)

Najstarsze zachowane drewniane cerkwie w obszarze polskich i ukraińskich Karpat pochodzą z przełomu XV i XVI wieku. O ich wyjątkowości świadczy m.in. różnorodność stylistyki i formy, stanowiąca jednocześnie powiązaną ze sobą spójną całość. Świątynie są zachowane w historycznej postaci, dzięki czemu stanowią zabytki o szczególnym znaczeniu. Ich walory prezentują cechy charakterystyczne dla regionu, a jednocześnie wyróżniają budowle w skali ponadregionalnej. Stanowią doskonały przykład integracji walorów kulturowych i przyrodniczych lokalnego krajobrazu. To właśnie drewniane budownictwo sakralne stało się wyznacznikiem odmienności kulturowej polskich i ukraińskich Karpat.

Lista Światowego Dziedzictwa zawiera spis obiektów objętych szczególną ochroną UNESCO - filii ONZ-  ze względu na ich unikatową wartość kulturową bądź przyrodniczą. Obecnie znajduje się na niej 936 obiektów z 153 krajów, w tym 13 z Polski.  Są to: Stare Miasto w Krakowie, Zabytkowa Kopalnia Soli w Wieliczce, Auschwitz-Birkenau, Puszcza Białowieska, Stare Miasto w Warszawie, Stare Miasto w Zamościu, średniowieczny zespół miejski w Toruniu, zamek krzyżacki w Malborku, Kalwaria Zebrzydowska, Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy, drewniane kościoły południowej Małopolski, Park Mużakowski oraz Hala Stulecia we Wrocławiu.

Narodowy Instytut Dziedzictwa realizuje część zadań MKiDN wynikających z przystąpienia Polski do Konwencji Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO z 1972 r. NID zapewnia standardy ochrony, konserwacji i prezentacji miejsc Światowego Dziedzictwa, monitoruje i ocenia ich stan, koordynuje prace nad przygotowaniem planów zarządzania dla poszczególnych miejsc oraz czuwa nad ich realizacją. Instytut koordynuje także prace nad raportami okresowymi dotyczących polityki państwa w zakresie realizacji Konwencji Światowego Dziedzictwa UNESCO.



powrót