Uznany za stratę wojenną średniowieczny brewiarz wrócił do Wrocławia

 

Iluminowany rękopiśmienny brewiarz z 1415 r, sporządzony na pergaminie przez Jana z Połańca i Marcina z Oławy, trafił do Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu. Uroczystość przekazania zabytku, w której uczestniczyła Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Małgorzata Omilanowska, odbyła się 4 września br.

Brewiarz do zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu przekazała w piątek minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Małgorzata Omilanowska. „Dla nas jest to dzieło bezcenne. Po wielu latach wraca do kolekcji, do której pierwotnie należało” - powiedziała minister dziennikarzom.

Dodała, że jest to „dzieło wielkiej urody”. „Kopista, który je przygotował, bardzo dokładnie je opisał. Możemy nawet znaleźć datę dzienną ukończenia prac nad nim. To rękopis dekorowany przepięknymi inicjałami, malowanymi z wielkim mistrzostwem. To prawdziwe arcydzieło sztuki” - powiedziała minister.

Brewiarz w 1943 r. wraz z pozostałymi zbiorami bibliotecznymi i dziełami sztuki został wywieziony przez Niemców z ówczesnego Wrocławia do pałacu w Ramfeld (dziś Ramułtowice). Po wojnie zaginął. W lipcu 2009 r. pojawił się w ofercie antykwariatu w Krakowie, gdzie miał zostać wystawiony na aukcję przy cenie wywoławczej 150 tys. zł.

„Właścicielka tego brewiarza dowiedziawszy się, że jest to dzieło zrabowane, sama podjęła decyzję o zwrocie” - powiedziała minister.

Kodeks składa się z 424 kart, posiada oryginalną skórzaną oprawę z początku XVI w. W łacińskim tekście umieszczonych zostało 17 dekoracyjnych inicjałów ozdobionych złotem i wielobarwnymi miniaturami.

Brewiarz, zgodnie z zachowanymi archiwaliami, pozostawał przynajmniej od połowy XIX w. w zbiorach Biblioteki Miejskiej we Wrocławiu.  Figurował w inwentarzach placówki, a od 1866 r. wzmiankowany był wielokrotnie w literaturze przedmiotu.

Działania restytucyjne MKiDN

W wyniku II wojny światowej Polska straciła przeszło 70% materialnego dziedzictwa kultury. Wśród strat wojennych znajdują się dzieła wielkich mistrzów, m.in. Rafaela, Carracciego, Breughla, van Dycka, Matejki, Malczewskiego, Kossaka i Wyspiańskiego. Za najcenniejszą uważa się „Portret Młodzieńca” autorstwa Rafaela, pochodzący ze zbiorów Muzeum XX Czartoryskich w Krakowie.

Od 1992 r. MKiDN zajmuje się katalogowaniem strat wojennych Jedyny ogólnopolski rejestr ruchomych dóbr kultury utraconych w wyniku II wojny światowej z terenów Polski w granicach po1945 r. obejmuje blisko 63 tys. rekordów. Resort poszukuje m.in. prawie 7 tys. obrazów polskich twórców, w tym: 47 obrazów Aleksandra Gierymskiego, 36 Jana Matejki, 59 Jacka Malczewskiego, 29 Stanisława Wyspiańskiego oraz 7, 5 tys. dzieł malarstwa obcego, wśród których pojawiają się nazwiska takie jak: Rubens, Rembrandt czy Durer, prawie 3,8 tys. rzeźb i ponad 20 tys. wyrobów rzemiosła artystycznego.

W specjalnie powołanym Wydziale Strat Wojennych nieustannie trwają prace nad opublikowaniem wszystkich obiektów posiadających dokumentację ikonograficzną (docelowo ok. 13 tys. kart). Katalogi strat wojennych w  wersji książkowej wysyłane są do największych domów aukcyjnych na świecie, polskich przedstawicielstw dyplomatycznych, zagranicznych placówek kulturalnych oraz rządowych i pozarządowych organizacji zajmujących się badaniami proweniencyjnymi.

Dzięki staraniom MKiDN oraz zgromadzonej w resorcie dokumentacji do kraju w ostatnich latach powróciło przeszło 30 cennych obiektów, m.in.: „Żydówka z pomarańczami” i „Popiersie mężczyzny w renesansowym stroju” Aleksandra Gierymskiego, „Przed polowaniem w Rytwianach”  i „ Naganka na polowaniu w Nieświeżu” Juliana Fałata, „Murzynka” Anny Bilińskiej-Bohdanowiczowej, „Czaty” Józefa Brandta, „Szewc” szkoły flamandzkiej, „Św. Filip chrzci sługę królowej Kandaki” Johanna Conrada Seekatza, „Schody pałacowe” Francesco Guardiego, „Via Cassia koło Rzymu” Oswalda Achenbacha i „Św. Iwo wspomaga biednych” Jacoba Jordaensa. Obecnie trwają starania o zwrot 53 obiektów.

 

 

 

powrót