Wojciech Kilar nie żyje

29-12-2013

„To kompozytor światowej rangi. Zwłaszcza w odniesieniu do twórczości filmowej to absolutna światowa czołówka. Jego wielki dorobek charakteryzuje się jakością, zróżnicowaniem i perfekcją”- tak Wojciecha Kilara wspomina Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdan Zdrojewski. Wybitny kompozytor i pianista, twórca muzyki do ponad 130 filmów, zmarł 29 grudnia br. Miał 81 lat.

Wojciech Kilar  /Andrzej Grygiel /PAP
Wojciech Kilar /Andrzej Grygiel /PAP

fot.:  Biuro Prasowe Jasnej Góry/ M. Kępiński
Wojciech Kilar i minister Bogdan Zdrojewski podczas Nocy Kilara – uroczystość z okazji 80 urodzin kompozytora w Bazylice na Jasnej Górze na zdjęciu archiwalnym z dn. 13 lipca 2012r. fot.: Biuro Prasowe Jasnej Góry/ M. Kępiński.


Fot. Zdzisław Sowiński


Fot. Zdzisław Sowiński

 

„Zawsze bardzo ważne były dla mnie bezpośrednie kontakty z Wojciechem Kilarem. Nie było ich bardzo dużo, ale nie tak dawno, w lipcu ubiegłego roku, uczestniczyłem w obchodach jego 80. urodzin. Główna ich część odbyła się na Jasnej Górze. Te urodziny były skromne, ale przepiękne. Odbył się koncert poświęcony jego twórczości , a potem mieliśmy okazję dłużej porozmawiać . Pytałem go m.in. o prośby i sugestie, w czym mógłbym pomóc. Długo się zastanawiał. To było właśnie dla Wojciecha Kilara charakterystyczne- od innych oczekiwał przede wszystkim postawy, ale sam najwięcej wymagał od siebie”- powiedział minister Bogdan Zdrojewski. „Kończymy już prawie budowę sali filharmonicznej dla Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach – na inaugurację planujemy koncert Krzysztofa Zimermana. Chcieliśmy też, aby otwarcie tego miejsca było jednocześnie złożeniem hołdu Wojciechowi Kilarowi. Tak się oczywiście też stanie, ale nikt nie spodziewał się, że to wydarzenie odbędzie się bez jego osobistego udziału. To bardzo smutne”. 

Wojciech Kilar urodził się 17 lipca 1932 r. we Lwowie. Lata wczesnej młodości spędził w Rzeszowie (jest honorowym obywatelem tego miasta) i Krakowie. W 1955 r. ukończył studia w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach, gdzie studiował grę na fortepianie i kompozycję w klasie Bolesława Woytowicza.

W 1957 r. wziął udział w Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadt w Niemczech. Edukację muzyczną uzupełniał następnie w latach 1959-1960 jako stypendysta rządu francuskiego w Paryżu; uczęszczał na zajęcia kompozycji do Nadii Boulanger.

Karierę rozpoczął pod koniec lat 50. na festiwalu Warszawska Jesień. Od początku lat 60. współtworzył, wraz z Krzysztofem Pendereckim i Henrykiem Mikołajem Góreckim, polską szkołę awangardową oraz nowy kierunek we współczesnej muzyce, zwany sonoryzmem. W 1974 r. skomponował swój słynny poemat symfoniczny "Krzesany". Od tamtego czasu uchodził za czołowego przedstawiciela polskiej awangardy muzycznej. Na jego wczesne kompozycje wpływ miały m.in. twórczość Igora Strawińskiego i Beli Bartoka oraz jazz.

Do najważniejszych utworów Kilara należą, oprócz "Krzesanego", "Riff 62" na orkiestrę (1962), "Generique" na orkiestrę (1963), "Diphtongos" na chór mieszany i orkiestrę (1964), "Training 68" na klarnet, puzon, wiolonczelę i fortepian (1968), "Przygrywka i kolęda" na cztery oboje i smyczki (1972), "Kościelec 1909" - poemat symfoniczny poświęcony Mieczysławowi Karłowiczowi, wybitnemu kompozytorowi, który w 1909 r. w wieku 33 lat zginął pod lawiną pod Kościelcem (1976), "Angelus" na sopran, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1982-1984), "Orawa" na kameralną orkiestrę smyczkową (1986) oraz "Missa pro pace" na sopran, alt, tenor, bas, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1999-2000).

W latach 1979-81 Wojciech Kilar był wiceprezesem Związku Kompozytorów Polskich.

Skomponował muzykę do wielu ważnych polskich filmów, m.in.: "Nikt nie woła" (1960), "Tarpany" (1961), "Milczenie" (1963), "Ktokolwiek wie...", "Sól ziemi czarnej" (1969), "Perła w koronie" (1971), "Paciorki jednego różańca" (1979) i "Śmierć jak kromka chleba" (1994) Kazimierza Kutza, "Giuseppe w Warszawie" (1964) Stanisława Lenartowicza, "Późne popołudnie" (1964) i "Morderca zostawia ślad" (1967) Aleksandra Ścibora-Rylskiego, "Salto" (1965) Tadeusza Konwickiego, "Chudy i inni" (1966) Henryka Kluby, "Marysia i Napoleon" (1966) Leonarda Buczkowskiego, "Sami swoi" (1967) Sylwestra Chęcińskiego, "Westerplatte" Stanisława Różewicza (1967), "Lalka" Wojciecha Jerzego Hasa (1968), "Struktura kryształu" (1969), "Iluminacja" (1972), "Bilans kwartalny" (1974), "Barwy ochronne" (1976), "Spirala" (1978), "Kontrakt" (1980), "Cwał" (1995) i "Persona non grata" (2005) Krzysztofa Zanussiego, "Rejs" (1970) Marka Piwowskiego, "Ziemia obiecana" (1974), "Kronika wypadków miłosnych" (1985) i "Pan Tadeusz" (1999) Andrzeja Wajdy, "Trędowata" (1976) Jerzego Hoffmana, "Przypadek" (1981) Krzysztofa Kieślowskiego, "Pianista" (2002) Romana Polańskiego oraz seriali "Przygody pana Michała" (1969) Pawła Komorowskiego i "Rodzina Połanieckich" (1978) Jana Rybkowskiego. W jego dorobku jest wiele powszechnie znanych i popularnych utworów, np. piosenka "W stepie szerokim" z serialu "Przygody pana Michała", do którego skomponował muzykę.

Jest także autorem muzyki do filmów zagranicznych, m.in. do "Drakuli" (1992) Francisa Forda Coppoli, "Śmierci i dziewczyny" (1994) Romana Polańskiego, "Portretu damy" (1996) Jane Campion i "Królów nocy" (2007) Jamesa Graya.

Za muzykę do "Pianisty" zdobył francuskiego Cezara, a za muzykę do "Drakuli" nagrodę Stowarzyszenia Kompozytorów Amerykańskich.

Wśród wielu nagród i odznaczeń, którymi został uhonorowany, są m.in. Nagroda Artystyczna Komitetu Kultury Niezależnej NSZZ "Solidarność" (1989), Złote Berło Fundacji Kultury Polskiej (2000) oraz Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski "w uznaniu wybitnych zasług dla kultury narodowej, za osiągnięcia w pracy twórczej" (2002), Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" (2005). W 2012 r. otrzymał najwyższe polskie odznaczenie - Order Orła Białego.

Uroczystości pogrzebowe odbędą się 4 stycznia 2014 r. w Katowicach.



powrót