Bogdan Zdrojewski pożegnał się z resortem kultury

 

17 czerwca br. Prezydent RP Bronisław Komorowski odwołał Bogdana Zdrojewskiego z funkcji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Bogdan Zdrojewski, który uzyskał mandat eurodeputowanego, kierował resortem od listopada 2007 r.

MKiDN 2007 – 2014

·Finansowanie kultury

Od roku 2007 nastąpiło podwojenie budżetu resortu (z 2 mld zł do prawie 4 mld zł.) Zwiększenie nakładów do 1% budżetu państwa stanowiło główne postanowienie „Paktu dla kultury”- umowy społecznej między Rządem RP a ruchem Obywateli Kultury, podpisanej 14 maja 2011 r. Uwzględniając dotychczasową dynamikę wzrostu środków, poziom ten - zgodnie z założeniami dokumentu - osiągnięty zostanie w 2015 r.

Polska stała się liderem wśród państw europejskich pod względem wykorzystania środków na kulturę. Nasz kraj dysponował największa pulą środków przeznaczoną na ten cel – aż co 6 euro pochodzące funduszy strukturalnych na kulturę było wydane w Polsce, w sumie -
4,8 mld zł.

W ramach XI Priorytetu POIiŚ podpisano 79 umów. Do tej pory do użytkowania oddano 45 obiektów; w tym roku - siedzibę Filharmonii Śląskiej w Katowicach, a wcześniej m.in. Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie, sale koncertowe w Akademiach Muzycznych we Wrocławiu i w Łodzi, Teatr Muzyczny Capitol we Wrocławiu, zrewitalizowany zespół pałacowo - ogrodowy w Wilanowie, Europejski Ośrodek Praktyk Teatralnych Gardzienice, Centrum Kultury w klasztorze powizytkowskim w Lublinie, Bibliotekę Raczyńskich w Poznaniu, Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej w Krakowie, Szkołę Muzyczną w Sosnowcu, odnowioną elewację Zamku Królewskiego w Warszawie, Europejskie Centrum Muzyki w Lusławicach oraz dziedziniec na Wawelu.

W ramach POIiŚ na lata 2014-2020 alokacja wynosi 497 mln euro (ok. 2 mld zł).

Kolejnym źródłem finansowania jest Mechanizm Finansowy EOG oraz Norweski Mechanizm Finansowy. Do roku 2009 Polska na projekty z zakresu kultury uzyskała prawie 400 mln zł. Zrealizowano dzięki temu 34 projekty, m.in. kompleksowe inwestycje dotyczące zabytków ujętych na Liście światowego dziedzictwa UNESCO ( fortyfikacje Zamościa, Sukiennice w Krakowie, piwnice staromiejskie w Warszawie) czy projekty dotyczące Pomników Historii Prezydenta RP (np. Muzeum – Pałac w Wilanowie). Środki pochodzące z Mechanizmów Finansowych wsparły również budowę nowoczesnej infrastruktury (np. utworzenie Europejskiego Centrum Bajki ) oraz renowację i digitalizację zabytkowych księgozbiorów (cieszyńskie dziedzictwo piśmiennicze ).

W ramach nowej perspektywy finansowej (do roku 2016) Polska dysponuje alokacją 320 mln zł.

• Programy Ministra

To mechanizm stanowiący podstawę do ubiegania się o dofinansowanie przedsięwzięć, festiwali, przeglądów czy wydawnictw.  Środki finansowe na Programy pochodzą z budżetu państwa oraz Funduszu Promocji Kultury. Znacznie uproszczone zostały działania, jakie wnioskodawca musi podjąć po wypełnieniu wniosku w EBOI. Nowe funkcje  formularzy elektronicznych pomagają w wypełnianiu aplikacji (sprawdzając poprawność wprowadzonych danych i  wskazując miejsca popełnienia błędów). Dzięki tym usprawnieniom, spada liczba wniosków błędnych formalnie. Procedura decyzyjna opiera się na ocenie eksperckiej, w prowadzono też tryb odwoławczy.

• Programy Wieloletnie

KULTURA+

Celem realizowanego w latach 2011-2015 Programu Wieloletniego KULTURA+ jest poprawa dostępu do kultury oraz uczestnictwa w życiu kulturalnym na terenach wiejskich i wiejsko-miejskich, poprzez modernizację i budowę infrastruktury bibliotecznej oraz digitalizację zasobów polskich muzeów, bibliotek i archiwów.

Program składa się z dwóch Priorytetów: „Biblioteka+. Infrastruktura bibliotek” (150 mln zł), w ramach którego wspierany jest remont, przebudowa, rozbudowa i budowa budynków bibliotek w małych gminach oraz „Digitalizacja”, którego celem jest poszerzenie i ułatwienie dostępu do cyfrowych zasobów polskiego dziedzictwa kulturowego, poprzez digitalizację zbiorów i rozbudowę pracowni digitalizacyjnych.

Budowa Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

Muzeum ma być nowoczesnym obiektem pod względem formy, a także prowadzonej działalności wystawienniczej, edukacyjnej i badawczej. Ma służyć upowszechnianiu wiedzy o II wojnie światowej, pielęgnowaniu pamięci o jej ofiarach i bohaterach.  Program realizowany jest w latach 2011–2014. Na jego sfinansowanie przeznaczono 358,4 mln zł z budżetu państwa.

Budowa Kompleksu Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku

Na jego realizację planuje się przeznaczyć do 169 mln zł. Kompleks będą tworzyć: nowy budynek muzealno-edukacyjny (o powierzchni użytkowej 5 tys. m2), wilia „Milusin” (rodzinny dworek Aleksandry i Józefa Piłsudskich), „Drewniak” oraz „Willa Bzów”, a także park i ogród.

• Ochrona zabytków

W latach 2007–2013 na prace konserwatorskie przy zabytkach MKiDN przeznaczyło ponad 1,4 miliarda zł. Pracom restauratorskim i adaptacjom zabytków do nowych funkcji kulturalnych poddano prawie 2,6 tys. obiektów.

MKiDN przygotowało projekt uchwały w sprawie ustanowienia Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2014 – 2017. 5 czerwca br. szef resortu Bogdan Zdrojewski przekazał dokument do rozpatrzenia przez Radę Ministrów. Postulowane zmiany obecnie funkcjonującego systemu organizacyjnego ochrony zabytków w Polsce zmierzają przede wszystkim do zapewnienia spójnego organizacyjno-finansowego i merytorycznego nadzoru na służbami konserwatorskimi, skupionymi w ręku Generalnego Konserwatora Zabytków działającego w imieniu MKiDN.

Uruchomiony został jedyny, ogólnopolski rejestr ruchomych dóbr kultury utraconych w wyniku II wojny światowej z terenów Polski po 1945 r. - www.dzielautracone.gov.pl. Jego celem jest upowszechnianie wizerunku utraconych dzieł sztuki. Prowadzona od początku lat 90. baza jest głównym źródłem informacji i skutecznym instrumentem w walce o odtworzenie polskich zbiorów, zdewastowanych w wyniku rekwizycji, grabieży i zniszczeń. Dotychczas udało się zgromadzić informacje o przeszło 63 tys. obiektach. W ostatnich latach dzięki staraniom resortu do kraju wróciło 30 cennych obiektów, m.in.: „Odpoczynek w tatrzańskim szałasie” Wojciecha Gersona, „Żydówka z pomarańczami” i „Popiersie mężczyzny w renesansowym stroju” Aleksandra Gierymskiego, ”Przed polowaniem w Rytwianach” i „Naganka na polowaniu w Nieświeżu” Juliana Fałata, „Murzynka” Anny Bilińskiej-Bohdanowiczowej czy „Schody pałacowe” Francesco Guardiego.

• Wspieranie czytelnictwa

1 stycznia 2014 r. rozpoczęła się realizacja Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa  2014-2020. Dokument obejmuje najważniejsze z obszarów powiązanych z czytelnictwem i obecnością książki na rynku: promocję i upowszechnianie czytelnictwa i książki wśród nieczytających, wspieranie wydawania wartościowej literatury i czasopism kulturalnych, szkolenie księgarzy oraz regulacje prawne dotyczące rynku książki. Istotnym elementem są działania zmieniające i wzmacniające rolę biblioteki jako podstawowej przestrzeni kontaktu z książką. W związku z tym planowana jest: modernizacja budynków bibliotek, unowocześnianie ich serwisu, zakup nowości oraz szkolenia bibliotekarzy. Jednym z ważniejszych elementów programu, wychodzącym naprzeciw zmianom cywilizacyjnym, są działania służące udostępnianiu legalnej książki w internecie. W ciągu sześciu lat na ten cel przeznaczonych zostanie miliard złotych.

• Edukacja artystyczna i kulturalna

1 września br. nastąpi zakończenie reformy programowej przedmiotów artystycznych w szkołach powszechnych.  Zmiany - na mocy porozumienia między MKiDN i MEN - wprowadzano stopniowo od 1 września 2009 r. Wraz z początkiem roku szkolnego 2014/2015, muzyki i plastyki będą się uczyć już wszyscy uczniowie podstawówek, gimnazjów i liceów ogólnokształcących - wg szacunków - prawie 4 mln dzieci i młodzieży.

Dla uczniów i nauczycieli przygotowano nowoczesny pakiet narzędzi dydaktycznych. To  NINATEKA EDU (pierwsza tego typu multimedialna biblioteka edukacyjna w Polsce), Muzykoteka Szkolna ( platforma do nauki muzyki) oraz Filmoteka Szkolna ( do wszystkich szkół ponadpodstawowych trafił pakiet 55 wybranych polskich filmów fabularnych, dokumentalnych i animowanych oraz ich omówienia).

1 września br. wejdą w życie zmiany w programie szkolnictwa artystycznego I i II stopnia.  Ich celem jest zwiększenie szans na zawodowy rozwój absolwentów szkół i uczelni artystycznych. Zmiany koncentrują się na trzech kwestiach: rozwijaniu gry zespołowej i pracy w zespole (przy zachowaniu szczególnej troski o najzdolniejszych uczniów), lepszej korelacji treści przedmiotów oraz większej autonomii dyrektorów w zarządzaniu szkołami. Za koniecznością ich wprowadzenia przemawiają m.in. dynamicznie zmieniające się wyzwania rynku pracy, niepokojące tendencje demograficzne, obniżenie wieku realizacji obowiązku szkolnego oraz rozwój nowych technologii.

Szkoły artystyczne cieszą się dużym zainteresowaniem, stąd decyzje o powoływaniu nowych placówek. Od 2008 r. powstało 56 nowych szkół muzycznych I stopnia i 4 II stopnia oraz 9 plastycznych. Większość utworzono w mniejszych miejscowościach ( m.in. Siemiatycze, Solec Kujawski, Kozienice, Dobczyce, Żegocin, Nowe Miasto Lubawskie, Głogów Małopolski, Witowice, Brzesk, Domosławice).

Jeszcze w tym roku rozpocznie się wieloletnia inwestycja w zakresie termomodernizacji szkół artystycznych. Projekt obejmie 156 placówek (co stanowi ponad 60% szkół prowadzonych przez MKiDN), a planowana wartość inwestycji przekroczy 220 mln zł.

Ogromną popularnością cieszą się również studia artystyczne - o przyjęcie na niektóre kierunki ubiega się ponad 20 kandydatów na miejsce. Wśród nich są obcokrajowcy, którzy stanowią obecnie 3% ogółu studentów ( w szkolnictwie uniwersyteckim jest ich niecały procent). Od 2007 r. budżety uczelni artystycznych zwiększyły się o 122 mln zł.

Od 2008 r. na wspieranie i rozwój edukacji artystycznej i kulturalnej przekazano w sumie ponad 6 mld zł. Środki zostały wykorzystane na rozbudowę infrastruktury, prowadzenie oraz wyposażenie szkół i uczelni artystycznych, stworzenie programów i narzędzi edukacyjnych.

• Łatwiejszy dostęp do kultury

Od 2013 r. funkcjonuje program „Muzeum za złotówkę”- bilet wstępu do każdego z państwowych muzeów dla dzieci i młodzieży do 16 roku życia kosztuje symbolicznie 1 zł.  obecnie w programie uczestniczy 40 placówek, systematycznie dołączają kolejne. 

W tym roku odbędzie się 3 edycja akcji „Darmowy Listopad”. Cztery rezydencje królewskie: Zamek Królewski na Wawelu, Zamek Królewski w Warszawie, Łazienki Królewskie i Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie po raz kolejny udostępnią zwiedzającym swoje wnętrza i zbiory za darmo. W dwóch pierwszych edycjach liczba zwiedzających sięgnęła prawie pół miliona. 

• Digitalizacja

Decyzją Ministra Kultury i dziedzictwa Narodowego zadania digitalizacyjne prowadzą Centra Kompetencji: Biblioteka Narodowa (materiały biblioteczne), Narodowy Instytut Dziedzictwa (zabytki), Narodowy Instytut Audiowizualny (materiały audiowizualne) i Narodowe Archiwum Cyfrowe (materiały archiwalne) oraz Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów ( digitalizacja muzealiów). Instytucje te wdrażają zmiany technologiczne dotyczące digitalizacji i przechowywania danych cyfrowych, koordynują ich gromadzenie i przechowywanie, edukują kadry instytucji kultury prowadzących digitalizację oraz udostępniają i promują zasoby cyfrowe.

Cyfrowe zasoby polskiego dziedzictwa kulturowego są coraz częściej dostępne w internecie, a nowoczesne technologie pozwalają na zabezpieczenie oryginalnych materiałów: filmów, książek, fotografii itp. Polona- nowoczesny portal, który udostępnia w sieci zbiory Biblioteki Narodowej - liczy obecnie ponad 293 tys. obiektów, w serwisie Narodowego Archiwum Cyfrowego szukajwarchiwach.pl można przeglądać 5 mln skanów dokumentów.

• Promocja polskiej kultury

3, 6 tys. wydarzeń za granicą i 2,6 tys. w Polsce, wielomilionowa frekwencja oraz znakomite recenzje - to wymierne efekty Roku Chopinowskiego 2010, którego obchody miały bezprecedensowy rozmach. Dekada urodzinowa, Gala w Teatrze Wielkim, festiwal Chopin i Jego Europa, XVI Międzynarodowy Konkurs im. Fryderyka Chopina w Warszawie oraz Międzynarodowy Kongres Chopinologiczny z udziałem najznamienitszych muzykologów z całego świata - najważniejsze wydarzenia w ramach obchodów cieszyły się dużym zainteresowaniem. Dzięki pracy ponad 300 zagranicznych korespondentów informacje o Polsce w kontekście Roku Chopina trafiły na łamy większości światowych mediów.

W czasie Polskiej Prezydencji w Radzie UE (1 lipca - 31 grudnia 2011 r.) MKiDN przygotowało program kulturalny, na który złożyło się 1000 projektów artystycznych w kraju (pod hasłem: „Art for Social Change” – „Kultura dla zmiany społecznej”) i 400 wydarzeń zagranicą ( hasło: „I, CULTURE”).  Program zagraniczny obejmował 10 stolic (Bruksela, Berlin, Londyn, Madryt, Paryż, Mińsk, Kijów, Warszawa, Pekin, Tokio). Do sztandarowych projektów należały: wystawy „Złote Czasy Rzeczypospolitej” w Pałacu Królewskim w Madrycie ( 95 tys. widzów) i „Obok. Polska-Niemcy. 1000 lat historii w sztuce” w Martin-Gropius-Bau w Berlinie (50 tys. widzów), plenerowy spektakl „Planeta Lem” (ponad 12 tys. widzów) oraz koncerty I,CULTURE Orchestra ( 7 tys. słuchaczy). Jednym z najważniejszych punktów Programu był Europejski Kongres Kultury we Wrocławiu ( 8-11 września 2011 r.). Wydarzenie, które stało się okazją do pogłębionej refleksji o kulturze, gościło 300 artystów, naukowców, filozofów i aktywistów. Wszystkie wydarzenia kongresowe obejrzało prawie 200 tys. osób.

Okazją do promocji polskiej kultury za granicą były cykle: Polska! Year 2010 w Wielkiej Brytanii ( 250 projektów, 2 mln widzów), Rok Miłosza 2011 ( 150 wydarzeń, m.in. na Litwie oraz w Stanach Zjednoczonych, 50 publikacji w 23 krajach), Klopsztanga. Polska bez granic / Polen grenzenlos - 2012 ( 70 wydarzeń w dwudziestu miastach), Projekt Azja ( od końca 2008 r. zrealizowano ponad 60 projektów i 22 wizyty studyjne), Olimpiada Kulturalna w Edynburgu 2012( 4 festiwale, 180 wydarzeń, 10 scen i blisko 30 tysięcy widzów), Rok Lutosławskiego 2013 (700 koncertów, 1200 recenzji i zapowiedzi, 2 mln słuchaczy transmisji radiowej podczas BBC Proms, 22,5 tys. widzów cyklu wydarzeń "Woven Words").

• Zmiany legislacyjne

Nowelizacja ustawy o działalności kulturalnej dostosowała działalność polskich instytucji artystycznych do przepisów prawa związanych z finansami. Najważniejsze wprowadzone zmiany to: utworzenie instytucji artystycznych, wprowadzenie pojęcia sezonu artystycznego i nowych zasad powoływania dyrektorów oraz umożliwienie łączenia różnych form działania w ramach jednej instytucji kultury.

Przyjęto korzystną dla twórców nowelizację ustawy o zamówieniach publicznych.  Podstawową zmianą, która dotyczy wszystkich kategorii zamawiających i przedmiotów udzielanych przez nich zamówień, jest podwyższenie progu, od którego powstaje obowiązek stosowania procedur- z 14 do 30 tys. euro. Ustawa wprowadza także rozwiązania, których celem jest ułatwienie przeprowadzania postępowań, co wychodzi naprzeciw oczekiwaniom i postulatom środowisk naukowo-badawczych oraz kultury i sztuki.

powrót