Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego stara się o odzyskanie 31 obiektów utraconych w wyniku II wojny światowej

Utracone przez Polskę w czasie II wojny światowej dzieła sztuki i proces ich odzyskiwania to główne wątki konferencji prasowej, która odbyła się 15 maja w Muzeum Narodowym w Warszawie. Obok ministra kultury Bogdana Zdrojewskiego uczestniczyli w niej: Dyrektor Centrum Polsko Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia Sławomir Dębski, Tomasz Bohun- redaktor magazynu historycznego "Mówią Wieki" oraz Elżbieta Rogowska- Naczelnik Wydziału ds. Strat Wojennych w MKiDN.

Restytucja polskich dóbr kultury jest bardzo ważnym elementem polityki prowadzonej przez MKiDN. Od 1992 r. resort kultury zajmuje się katalogowaniem strat wojennych; obecnie w bazie danych zarejestrowanych jest blisko 63 tys. pozycji, a MKiDN prowadzi starania o zwrot 31 obiektów z Rosji, Niemiec, USA, Włoch i  Wielkiej Brytanii. "Dwa obiekty są przedmiotem roszczeń tu, w Polsce. Te dwa postępowania w Polsce na pewno zakończą się sukcesem, w ciągu najbliższych kilku tygodni będę mógł opowiedzieć o pierwszym z nich" - zapowiedział Zdrojewski.

Na przestrzeni ostatnich 10 lat strona polska złożyła Federacji Rosyjskiej łącznie 17 wniosków restytucyjnych drogą dyplomatyczną. Pierwszych 10- w 2004 r.- dotyczyło obiektów odnalezionych na rosyjskiej stronie internetowej, prezentującej dzieła sztuki o nieznanej proweniencji. Wszystkie znajdują się w Muzeum Sztuk Pięknych im. A. Puszkina w Moskwie.

Z inicjatywy ministra Zdrojewskiego, w 2012 r. strona polska wystąpiła z kolejnymi 7 wnioskami o zwrot dóbr kultury, wśród których znalazł się m.in.: rękopis Juliusza Słowackiego „Dziennik Podróży na Wschód”, Malborski Zbiór Numizmatyczny (składający się z blisko 10.000 obiektów), obrazy olejne, wytwory rzemiosła artystycznego i rękopisy, przechowywane w Muzeum Sztuk Pięknych im. A. Puszkina w Moskwie oraz w Państwowym Muzeum Sztuk Pięknych im. A. N. Radiszewa w Saratowie. Minister Zdrojewski podał przykład XVI-wiecznego obrazu „Madonna z Dzieciątkiem i papugą na tle krajobrazu” z Miejskiego Muzeum Historii i Sztuki im. J.K. Bartoszewiczów w Łodzi. "Nie przypadkiem wymieniłem obraz z łódzkiego muzeum, bo czekam na moment, aby choć jeden obraz, co do którego nie ma żadnych wątpliwości, że należy do nas, trafił do Polski - bez negocjacji wymiennych. To byłby symbol zmian jakie dokonały się między Polską a Rosją w ostatnich latach. To potrzebne nie tylko nam, ale także Rosji i opinii międzynarodowej".

Minister zauważył, że szczęśliwie w relacjach polsko-rosyjskich dotyczących restytucji dóbr kultury zakończył się już etap kwestionowania polskich wniosków roszczeniowych. Jak mówił, aktualnie strona polska spotyka się z prośbą o uzupełnienie lub uszczegółowienie wniosku, ale nie są one z góry negowane. Polska i Rosja zobowiązały się w Traktacie o przyjaznej i dobrosąsiedzkiej współpracy z 1992 oraz umowach dwustronnych do stosowania międzynarodowych standardów i porozumień dotyczących europejskiego dziedzictwa kulturalnego.

Starania ministerstwa kultury w zakresie odzyskiwania utraconych dzieł sztuki z zagranicy, przynoszą wymierne rezultaty. W ciągu czterech ostatnich lat, do Polski wróciło 14 obiektów odnalezionych za granicą w różnych okolicznościach. Odzyskano m.in. "Pomarańczarkę" Aleksandra Gierymskiego, "Murzynkę" Anny Bilińskiej- Bohdanowiczowej, „Czaty” Józefa Brandta oraz dzieła Juliana Fałata "Przed polowaniem w Rytwianach" i "Naganka na polowaniu w Nieświeżu".

Polska w wyniku II wojny światowej straciła przeszło 70% materialnego dziedzictwa kultury. Podawana tuż po wojnie liczba 516 tys. zagrabionych dzieł uwzględnia jedynie najbardziej wartościowe kolekcje. Wśród strat wojennych znajdują się dzieła wielkich mistrzów, m.in. Rafaela, Carracciego, Breughela, van Dycka, Matejki, Malczewskiego, Kossaka i Wyspiańskiego. Miejsce przechowywania większości z nich pozostaje nieznane.

Informacja dotycząca odzyskanych w ostatnich latach dziel sztuki

 

powrót